Monitor Polski Nr 26, poz. 431 z 2004

Tytuł:	Uchwała Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 3 czerwca 2004 r. w sprawie polityki karnej w Polsce
Status aktu prawnego:	Obowiązujący
Data ogłoszenia:	2004-06-15
Data wydania:	2004-06-03
Data wejscia w życie:	2004-06-03
Data obowiązywania:	2004-06-15

Treść dokumentu: Monitor Polski Nr 26, poz. 431 z 2004

Monitor Polski Nr 26                — 1426 —                Poz. 431

---

431

UCHWAŁA SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 3 czerwca 2004 r. w sprawie polityki karnej w Polsce

1. Senat Rzeczypospolitej Polskiej wyraża zaniepokojenie wysokim poziomem zagrożenia przestępczością w Polsce, w tym dużym wskaźnikiem powrotu do przestępstwa (recydywy) oraz szerzącą się przestępczością młodzieży, mimo częstego orzekania kary pozbawienia wolności i stosowania tymczasowego aresztowania. Dramatyczna jest sytuacja w zakładach karnych, gdzie ogromne przeludnienie uniemożliwia działalność resocjalizacyjną, kierując cały wysiłek służby więziennej na zapewnienie spokoju i bezpieczeństwa osadzonych i personelu. Kompromitacją państwa grozi istniejąca sytuacja, gdy około 25 tys. skazanych na karę pozbawienia wolności z różnych przyczyn nie odbywa tej kary, a których w razie ustąpienia tych przyczyn nie pomieściłyby istniejące zakłady karne. Jednocześnie w zakładach tych przebywają osoby skazane na karę pozbawienia wolności za uchylanie się od płacenia alimentów, które nie pracują i nadal nie płacą alimentów, oraz sprawcy drobnych przestępstw, którym zamieniono nieuiszczoną grzywnę na zastępczą karę pozbawienia wolności, oraz tymczasowo aresztowani podejrzani o drobne przestępstwa, którzy uchylają się od wymiaru sprawiedliwości.

2. Zdaniem Senatu naprawa tego stanu rzeczy wymaga zmiany polityki karnej. Nowa polityka karna powinna być oparta na idei sprawiedliwości naprawczej, zgodnie z którą postępowanie karne nie koncentruje się na odwecie, lecz zmierza do zadośćuczynienia pokrzywdzonemu i społeczności oraz do poprawy sprawcy. Najlepszymi środkami realizacji idei sprawiedliwości naprawczej są kary nieizolacyjne, związane z poddaniem sprawcy okresowi próby, w którym powinien on wypełnić nałożone nań przez właściwy organ obowiązki. Wśród tych obowiązków najważniejszym powinno być naprawienie szkody i krzywdy moralnej wyrządzonej pokrzywdzonemu. Wskazane jest, aby sądy, stosując środki probacyjne — w szczególności warunkowe umorzenie postępowania karnego, bądź warunkowo zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności — nakładały na sprawcę przestępstwa obowiązki, których szeroki katalog przewiduje Kodeks karny, oraz aby te obowiązki były egzekwowane. Celowe jest wnioskowanie przez prokuratorów w szerszym zakresie kar nieizolacyjnych, jak też orzekanie ich przez sądy w sprawach o przestępstwa niegroźne i wobec sprawców niezdemoralizowanych. To powinno zmienić powszechne dziś przekonanie społeczeństwa, a często i samego sprawcy, że zastosowanie środka probacyjnego oznacza bezkarność. Postulujemy również szersze stosowanie wobec sprawców przestępstw przeciw osobie zakazu zbliżania się do ofiar przestępstw, w celu wzmocnienia w nich poczucia bezpieczeństwa.

3. Egzekwowanie orzeczonych kar nieizolacyjnych oraz warunków probacji wymaga odpowiedniej organizacji i środków finansowych. Wykonywanie kary ograniczenia wolności powinno być wsparte ze środków budżetowych, w szczególności w zakresie finansowania ubezpieczenia od następstw nieszczęśliwych wypadków oraz wstępnych badań lekarskich, co przyczyniłoby się do skuteczniejszego jej egzekwowania, a przez to do częstszego jej orzekania zamiast kosztownej dla budżetu kary pozbawienia wolności. Konieczne jest stworzenie zintegrowanego modelu probacji, w którym przy wykonaniu kar i środków probacyjnych współdziałałyby sądy, kuratorzy sądowi, mediatorzy, prokuratura i policja, służby penitencjarne i służby socjalne, terenowe organy administracji rządowej i samorządowej, kościoły i związki wyznaniowe oraz organizacje pozarządowe. Konieczne jest również utworzenie w resorcie sprawiedliwości centralnego urzędu do spraw probacji, którego zadaniem byłoby koordynowanie i nadzorowanie wykonywania kar nieizolacyjnych oraz środków probacyjnych. Wzmocnienie skuteczności egzekucji kar i warunków probacji wymaga dalszego zwiększenia liczby kuratorów zawodowych i społecznych oraz poprawy warunków ich pracy oraz permanentnego ich szkolenia. Realizacji idei wszechstronnego naprawienia szkód wynikłych z przestępstwa i zapobiegania powtórnemu popełnianiu przestępstw dobrze służy mediacja. Należy zapewnić powszechną dostępność mediacji w sprawach karnych oraz w sprawach o czyny karalne nieletnich na każdym etapie



Monitor Polski Nr 26                — 1427 —                Poz. 431

---

postępowania, w szczególności w postępowaniu przygotowawczym oraz wyjaśniającym, a także w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności. Wymaga to stworzenia odpowiednich warunków dla prowadzenia mediacji, w szczególności organizowania ośrodków mediacyjnych, wspieranych przez władze centralne i lokalne, oraz obowiązkowego szkolenia mediatorów. Konieczne jest także ustawowe zagwarantowanie poufności postępowania mediacyjnego.

4. Preferowanie kar nieizolacyjnych oraz środków probacyjnych, jako skuteczniejszych, a przy tym tańszych instrumentów przeciwdziałania przestępczości i naprawiania jej skutków, nie oznacza negowania potrzeby stosowania bezwzględnej kary pozbawienia wolności. Kara ta powinna być jednak stosowana tylko wobec sprawców przestępstw, których izolacja jest konieczna dla dobra społeczeństwa lub ich samych, oraz wykonywana z poszanowaniem godności i praw człowieka. Całkowicie nieracjonalne jest stosowanie bezwzględnej kary pozbawienia wolności wobec osób skazanych za uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego oraz zbyt częste stosowanie zastępczej kary pozbawienia wolności za nieuiszczoną grzywnę. Wskazane jest stworzenie prawnej możliwości odstąpienia przez sąd od obligatoryjnego zarządzania wykonania kary pozbawienia wolności. Wszystkie władze publiczne powinny wzmóc działania zmierzające do zapewnienia miejsc pracy osadzonym oraz skazanym na karę ograniczenia wolności. Należy stosować wszystkie dopuszczalne prawem preferencje dla przywięziennych zakładów pracy przy lokowaniu zamówień publicznych.

5. Konieczne jest również podjęcie skutecznych działań w celu rozwiązania problemu wielkiej liczby skazanych na karę pozbawienia wolności, oczekujących na jej wykonanie. W szczególności należy rozważyć szersze niż dotychczas stosowanie rozwiązań prawnych przewidzianych w art. 152 Kodeksu karnego wykonawczego. Wymaga to uprzedniego zbadania przyczyn niewykonywania tych kar. Senat zwraca się do Rady Ministrów, w szczególności do Ministra Sprawiedliwości, o przeprowadzenie takiego badania i przygotowanie na tej podstawie propozycji rozwiązania tego problemu oraz przedstawienie ich Sejmowi oraz Senatowi.

6. Konieczne jest podjęcie i systematyczne prowadzenie, adresowanych do szerokiego kręgu odbiorców, intensywnych działań informacyjnych mających na celu przełamanie stereotypowych przekonań społeczeństwa, że skuteczne zwalczanie przestępczości wymaga zwiększenia represyjności karania, a w szczególności szerokiego stosowania tymczasowego aresztowania i długoterminowych kar pozbawienia wolności. Należy propagować w nich ideę sprawiedliwości naprawczej i system środków probacyjnych. Senat zwraca się przede wszystkim do osób kierujących publicznymi środkami masowego przekazu oraz do wszystkich dziennikarzy, którym leży na sercu dobro publiczne, o udział w tych działaniach.

7. Uchwała podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Marszałek Senatu: w z. J. Danielak



Monitor Polski Nr 26, poz. 431 z 2004 - pozostałe dokumenty:

• Monitor Polski Nr 26, poz. 452 z 20042004-06-15

  Komunikat Nr 6/2004/(DOKE) Prezesa Zarządu Banku Gospodarstwa Krajowego z dnia 14 czerwca 2004 r. w sprawie stałych stóp procentowych - stóp CIRR (stóp referencyjnych oprocentowania rynkowego) dla poszczególnych walut, ogłaszanych okresowo przez Sekretariat Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)

• Monitor Polski Nr 26, poz. 451 z 20042004-06-15

  Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 3 czerwca 2004 r. w sprawie przyjęcia zawiadomień o zamiarze zgłoszenia przez komitety wyborcze partii politycznych kandydata na senatora oraz zawiadomień o utworzeniu komitetów wyborczych wyborców

• Monitor Polski Nr 26, poz. 450 z 20042004-06-16

  Obwieszczenie Ministra Nauki i Informatyzacji z dnia 26 maja 2004 r. w sprawie wykazu jednostek organizacyjnych uprawnionych do przeprowadzania doświadczeń i testów na zwierzętach

• Monitor Polski Nr 26, poz. 449 z 20042004-06-15

  Uchwała Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 31 maja 2004 r. zmieniająca uchwałę w sprawie ustalenia wzorów kart do głosowania w wyborach do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw, Rady miasta stołecznego Warszawy i rad dzielnic w mieście stołecznym Warszawie oraz wójtów, burmistrzów i prezydentów miast

• Monitor Polski Nr 26, poz. 448 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 stycznia 2004 r. o nadaniu orderu i odznaczeń

• Monitor Polski Nr 26, poz. 447 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 19 stycznia 2004 r. o nadaniu orderu

• Monitor Polski Nr 26, poz. 446 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2004 r. o nadaniu orderów i odznaczeń

• Monitor Polski Nr 26, poz. 445 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 14 stycznia 2004 r. o nadaniu orderów

• Monitor Polski Nr 26, poz. 444 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 13 stycznia 2004 r. o nadaniu orderów

• Monitor Polski Nr 26, poz. 443 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 10 stycznia 2004 r. o nadaniu orderu

• Monitor Polski Nr 26, poz. 442 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 stycznia 2004 r. o nadaniu orderu

• Monitor Polski Nr 26, poz. 441 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 9 stycznia 2004 r. o nadaniu orderu

• Monitor Polski Nr 26, poz. 440 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 stycznia 2004 r. o nadaniu orderu i odznaczeń

• Monitor Polski Nr 26, poz. 439 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 29 grudnia 2003 r. o nadaniu orderu

• Monitor Polski Nr 26, poz. 438 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 23 grudnia 2003 r. o nadaniu orderu i odznaczeń

• Monitor Polski Nr 26, poz. 437 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 2004 r. nr Z. 110-21-2004 r. w sprawie mianowania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej

• Monitor Polski Nr 26, poz. 436 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 2004 r. nr Z. 110-20-2004 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej

• Monitor Polski Nr 26, poz. 435 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 2004 r. nr Z. 110-19-2004 w sprawie mianowania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej

• Monitor Polski Nr 26, poz. 434 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 2004 r. nr Z. 110-18-2004 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej

• Monitor Polski Nr 26, poz. 433 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 2004 r. nr Z. 110-17-2004 w sprawie mianowania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej

• Monitor Polski Nr 26, poz. 432 z 20042004-06-15

  Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 26 maja 2004 r. nr Z. 110-16-2004 w sprawie odwołania Ambasadora Rzeczypospolitej Polskiej