Logowanie

Monitor Polski Nr 58, poz. 775 z 2010

Wyszukiwarka

Tytuł:

Obwieszczenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie ogłoszenia krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych oraz jego dwóch aktualizacji

Status aktu prawnego:Obowiązujący
Data ogłoszenia:2010-08-17
Data wydania:2010-07-02
Data wejscia w życie:0
Data obowiązywania:2010-08-17

Treść dokumentu: Monitor Polski Nr 58, poz. 775 z 2010


Monitor Polski Nr 58                — 2714 —                Poz. 775


775

OBWIESZCZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA1) z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie ogłoszenia krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych oraz jego dwóch aktualizacji Na podstawie art. 43 ust. 4d ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.2)) ogłasza się:

1)

1) krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych zatwierdzony przez Radę Ministrów w dniu 16 grudnia 2003 r. — stanowiący załącznik nr 1 do obwieszczenia;

2) aktualizację krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych zatwierdzoną przez Radę Ministrów w dniu 7 czerwca 2005 r. — stanowiącą załącznik nr 2 do obwieszczenia;

3) aktualizację krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych zatwierdzoną przez Radę Ministrów w dniu 2 marca 2010 r. — stanowiącą załącznik nr 3 do obwieszczenia. Minister Środowiska: A. Kraszewski

Minister Środowiska kieruje działem administracji rządowej — gospodarka wodna, na podstawie § 1 ust. 2 pkt 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Środowiska (Dz. U. Nr 216, poz. 1606).

2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2005 r. Nr 267, poz. 2255, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217 i Nr 227, poz. 1658, z 2007 r. Nr 21, poz. 125, Nr 64, poz. 427, Nr 75, poz. 493, Nr 88, poz. 587, Nr 147, poz. 1033, Nr 176, poz. 1238, Nr 181, poz. 1286 i Nr 231, poz. 1704, z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 i Nr 227, poz. 1505, z 2009 r. Nr 168, poz. 1323 i Nr 215, poz. 1664 oraz z 2010 r. Nr 44, poz. 253 i Nr 96, poz. 620.

Monitor Polski Nr 58                — 2715 —                Poz. 775


Załączniki do obwieszczenia Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. (poz. 775)

Załącznik nr 1

Ministerstwo Środowiska

Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych

Warszawa, grudzień 2003 r.

Monitor Polski Nr 58                — 2716 —                Poz. 775


SPIS TREŚCI

1. 2.

3. 4.

5. WPROWADZENIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2717 AKTUALNY STAN PRAWNY I ORGANIZACYJNY ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH W POLSCE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2717 OKREŚLENIE CELÓW ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW W POLSCE I WYMAGAŃ ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ TYCH CELÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2718 IDENTYFIKACJA AGLOMERACJI I ICH WIELKOŚCI SCHARAKTERYZOWANEJ LICZBĄ RÓWNOWAŻNYCH MIESZKAŃCÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2720 DIAGNOZA STANU WYPOSAŻENIA AGLOMERACJI W SYSTEMY KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ORAZ ZAGOSPODAROWANIA OSADÓW POWSTAJĄCYCH W OCZYSZCZALNIACH ŚCIEKÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2721 POTRZEBY BUDOWY, ROZBUDOWY I MODERNIZACJI SYSTEMÓW KANALIZACJI ZBIORCZEJ ORAZ NAKŁADY FINANSOWE ZWIĄZANE Z ICH REALIZACJĄ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2722 POTRZEBY BUDOWY, ROZBUDOWY I MODERNIZACJI KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW I NAKŁADY FINANSOWE ZWIĄZANE Z ICH REALIZACJĄ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2724 KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2726 PROGRAM WYPOSAŻENIA AGLOMERACJI W SYSTEMY KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ORAZ UWARUNKOWANIA JEGO REALIZACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2726 OCENA SPEŁNIENIA PRZEZ POLSKĘ — W WYNIKU REALIZACJI KRAJOWEGO PROGRAMU OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH — ZOBOWIĄZAŃ TRAKTATU AKCESYJNEGO . . . 2729 MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH NA REALIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘĆ PRZEWIDYWANYCH W KRAJOWYM PROGRAMIE OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH . . 2730 11.1. Prognoza Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . 2731 11.2. Ocena możliwości sfinansowania Programu na podstawie analizy poszczególnych przedsięwzięć inwestycyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2731

12. NIEZBĘDNE DZIAŁANIA ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDOWEJ DLA REALIZACJI PRZEZ GMINY ZADAŃ W ZAKRESIE WYPOSAŻENIA AGLOMERACJI W SYSTEMY KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2734 PODSUMOWANIE I WNIOSKI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2735

6.

7. 8.

9.

10. 11.

13.

Monitor Polski Nr 58                — 2717 —                Poz. 775


1. WPROWADZENIE Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229, z późn. zm.) w art. 43 ust. 3 i art. 208 ust. 2 zobowiązała Ministra Środowiska do sporządzenia i przedłożenia krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych Radzie Ministrów do zatwierdzenia do końca 2003 r. Zgodnie z zapisami art. 43 ust. 3 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne, krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych ma określić wykazy: — w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków, oraz wielkość ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych z tych aglomeracji koniecznych do usunięcia, komunalnych oraz terminy ich realizacji.

2. AKTUALNY STAN PRAWNY I ORGANIZACYJNY ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH W POLSCE Podstawy prawne i organizacyjne odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych w Polsce stanowią: stanowi, że odprowadzenie i oczyszczenie ścieków komunalnych jest zadaniem własnym gminy, innymi zasady ochrony wód, (Dz. U. Nr 72, poz. 747, z późn. zm.),

z późn. zm.) i rozporządzenia wykonawcze do tych ustaw, w tym: przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 212, poz. 1799), które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych (Dz. U. Nr 35, poz. 309), dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. Nr 129, poz. 1108, z późn. zm.). Podstawy gospodarowania osadami ściekowymi określają:

i rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy, a mianowicie: poz. 1206), (Dz. U. Nr 134, poz. 1140 i Nr 155, poz. 1299), procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. Nr 37, poz. 339), cych lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549),

Monitor Polski Nr 58                — 2718 —                Poz. 775


odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620), być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595). Powyższe ustawy i rozporządzenia transponowały do polskiego prawa przepisy prawa Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków, w szczególności dyrektywę 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotyczącą oczyszczania ścieków komunalnych i dyrektywy w zakresie gospodarowania odpadami. Należy zaznaczyć, że dyrektywy Unii Europejskiej skierowane są do państw członkowskich, które mają obowiązek osiągnięcia w określonym terminie celu w nich zawartego. Ich przepisy muszą być transponowane do prawa krajowego. Dopiero wówczas stanowią źródło praw i obowiązków dla osób fizycznych i prawnych.

3. OKREŚLENIE CELÓW ODPROWADZANIA I OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW W POLSCE I WYMAGAŃ ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ TYCH CELÓW Usługi w zakresie odprowadzenia i oczyszczania ścieków realizowane są na terenach intensywnie zabudowanych w sposób zbiorowy (ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków) lub na terenach o zabudowie rozproszonej w sposób indywidualny (ustawy: Prawo budowlane, Prawo wodne, o utrzymaniu czystości i porządku w gminach). Ustawa — Prawo wodne (art.

42) stanowi, że: darki ściekowej, w szczególności przez budowę systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków, wałaby nadmierne koszty, należy stosować systemy indywidualne, w szczególności przez budowę i eksploatację urządzeń służących tej ochronie. W nawiązaniu do powyższego ustawa — Prawo wodne zdefiniowała pojęcie aglomeracji: aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych. Dlatego też głównym celem odprowadzenia i oczyszczenia ścieków w Polsce jest realizacja systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczalni ścieków na terenach o skoncentrowanej zabudowie. Ustawa — Prawo wodne (art. 208 ust.

1) zobowiązuje gminy do realizacji zadania własnego gmin w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków (ustawa o samorządzie gminnym, ustawa — Prawo wodne: art. 43 ust.

5) na obszarach aglomeracji wyznaczonych na ich terenie w terminach: 2 000 do 15 000,

Przepisy te są transpozycją ustaleń negocjacji z Unią Europejską w sektorze „Środowisko”, przeniesionych następnie do Traktatu Akcesyjnego. Wypełnienie zobowiązań Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, przyjętych w Traktacie Akcesyjnym, podpisanym 16 kwietnia 2003 r. i ratyfikowanym przez Polskę 23 lipca 2003 r., który w części dotyczącej wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków odwołuje się do dyrektywy 91/271/EWG, wymagać będzie w horyzoncie czasowym do 2015 r. budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej w aglomeracjach rozumianych jako obszary, na których zaludnienie bądź działalność gospodarcza są na tyle skoncentrowane, aby konieczne było odprowadzanie ścieków systemami kanalizacji zbiorczej do oczyszczalni ścieków komunalnych. W trakcie negocjacji sektora „Środowisko” Polska uzyskała zgodę państw członkowskich Unii Europejskiej na okres dostosowawczy w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków sięgający 2015 r. Wymagania dotyczące systemów kanalizacji zbiorczej i oczyszczania ścieków komunalnych wynikające z art. 3, 4, 5 (2) i 7 dyrektywy 91/271/EWG nie będą w Polsce w pełni zastosowane do 31 grudnia 2015 r.

Monitor Polski Nr 58                — 2719 —                Poz. 775


Sformułowane zostały również cele pośrednie, które znalazły swój zapis w Traktacie Akcesyjnym1), a mianowicie: rych ładunki zanieczyszczeń biodegradowalnych2) stanowią 69 % całkowitego ładunku tych zanieczyszczeń pochodzącego z aglomeracji, rych ładunki zanieczyszczeń im przypisywane stanowią 86 % całkowitego ładunku tych zanieczyszczeń pochodzącego z aglomeracji, z których ładunki zanieczyszczeń stanowią 91 % całkowitego ładunku tych zanieczyszczeń pochodzących z aglomeracji. Niniejszy Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych określa, zgodnie z wymogiem ustawy — Prawo wodne, przedsięwzięcia w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji zbiorczych sieci kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków komunalnych, a także terminy ich realizacji niezbędne dla realizacji zapisów Traktatu Akcesyjnego, odwołującego się do dyrektywy 91/271/EWG. Oznacza to: ni ścieków zgodnie z wymaganiami załącznika nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (tablica 1), Tablica 1 Najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczyszczeń lub minimalny procent redukcji zanieczyszczeń dla oczyszczonych ścieków komunalnych

łego terytorium państwa w celu ochrony wód powierzchniowych, w tym wód morskich, przed eutrofizacją (art. 45 ust. 4 pkt 2 ustawy — Prawo wodne3)),

1)

Aneks XII do Traktatu Akcesyjnego Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji do Unii Europejskiej.

2) Ładunki zanieczyszczeń biodegradowalnych rozkładalnych w procesach biologicznych.

3) W ustawie tym pojęciem objęto wody wykorzystywane jako źródła poboru wody dla komunalnych wodociągów zaopatrujących w wodę ludność, wody chronione ze względów przyrodniczych i wody podatne na eutrofizację, w tym wody Zalewu Wiślanego, Zatoki Gdańskiej i Zalewu Szczecińskiego.

Monitor Polski Nr 58                — 2720 —                Poz. 775


niu do występujących potrzeb i uwarunkowań ekonomicznych, a w miejscach, gdzie budowa systemów kanalizacyjnych nie przyniosłaby korzyści dla środowiska lub powodowałaby nadmierne koszty, stosowanie systemów indywidualnych (art. 42 ust. 4 ustawy — Prawo wodne transponujący odpowiednie przepisy dyrektywy 91/271/EWG), darowanie w środowisku osadów powstających w oczyszczalniach ścieków. Realizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych stanowi jeden z elementów Polityki Ekologicznej Państwa, jakim jest poprawa jakości wód. Będzie też miała wpływ na zwiększenie zatrudnienia w Polsce.

4. IDENTYFIKACJA AGLOMERACJI I ICH WIELKOŚCI SCHARAKTERYZOWANEJ LICZBĄ RÓWNOWAŻNYCH MIESZKAŃCÓW Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych został przygotowany na podstawie analizy i oceny danych zawartych w przekazanej przez gminy i przez wyznaczonych przedstawicieli wojewodów do Ministerstwa Środowiska „Informacji o stanie i zamierzeniach dotyczących realizacji przez gminę przedsięwzięć w zakresie wyposażenia terenów zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę w zbiorcze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych” (wg stanu na koniec 2002 r.). Dane te, w zależności od potrzeby, były uzupełniane i korygowane w porozumieniu z gminami i przedstawicielami wojewodów. W pracach nad programem wykorzystano poprzednie opracowania4). Ww. dane posłużyły do identyfikacji aglomeracji, oceny stanu ich wyposażenia w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków oraz zagospodarowania osadów powstających na oczyszczalniach ścieków oraz zostały wykorzystane do określenia:

Aglomeracje zidentyfikowano zgodnie z definicją sformułowaną w art 43 ust. 2 ustawy — Prawo wodne w 3 grupach ich wielkości, określonych na podstawie kryterium dotyczącego standardów jakości ścieków oczyszczonych, odprowadzanych do odbiorników (załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego). Liczbę aglomeracji w poszczególnych grupach wielkości oraz liczby równoważnych mieszkańców aglomeracji charakteryzujące ładunki zanieczyszczeń biodegradowalnych zawiera poniższa tablica. Tablica 2

4)

„Plan implementacyjny i finansowy dla dyrektywy 91/271/EWG z dnia 21.05.1991 dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych”, Ministerstwo Środowiska, Warszawa, marzec

2001. „Program wyposażenia stosownie do wymagań dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych: aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków dostosowany do warunków zamknięcia negocjacji i jego transpozycja do statystyki państwowej”, Instytut Ochrony Środowiska, lipiec 2002, wrzesień 2002.

Monitor Polski Nr 58                — 2721 —                Poz. 775


5. DIAGNOZA STANU WYPOSAŻENIA AGLOMERACJI W SYSTEMY KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ORAZ ZAGOSPODAROWANIA OSADÓW POWSTAJĄCYCH W OCZYSZCZALNIACH ŚCIEKÓW Zebranie i analiza danych dotyczących wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków oraz zagospodarowania osadów ściekowych, przekazanych przez gminy w „Informacjach o stanie i zamierzeniach dotyczących realizacji przez gminę przedsięwzięć w zakresie wyposażenia terenów zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę w zbiorcze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych”, umożliwiły przedstawienie syntetycznej charakterystyki stanu wyposażenia aglomeracji w omawiane systemy infrastrukturalne, co ilustrują poniższe tablice. Tablica 3 Wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacji — stan na koniec 2002 r.

Tablica 4 Obsługa aglomeracji przez oczyszczalnie ścieków spełniające wymagania obowiązujących przepisów prawnych — stan na koniec 2002 r.

Monitor Polski Nr 58                — 2722 —                Poz. 775


Tablica 5 Wyposażenie aglomeracji w oczyszczalnie ścieków

Na podstawie przeprowadzonych analiz stwierdzono, że: ≥ 15 000 wyposażone są w systemy kanalizacji zbiorczej, wielkości) brak jest systemów kanalizacyjnych,

ją zarówno sieci kanalizacji ogólnospławnych, jak i sieci kanalizacji sanitarnych,

Analiza również wykazała, że w aglomeracjach istnieją 683 oczyszczalnie ścieków, z których odpływy spełniają wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, a tym samym dyrektywy 91/271/EWG pod względem jakości ścieków. 377 oczyszczalni stanowi rozwiązanie docelowe zapewniające pełną lub częściową obsługę aglomeracji do 2015 r. Natomiast 306 oczyszczalni zapewnia obsługę istniejących w tych aglomeracjach systemów kanalizacyjnych, lecz dla zapewnienia obsługi w okresie do 2015 r. oraz zwiększającego się wraz z rozbudową systemów sieciowych zakresu świadczonych usług kanalizacyjnych będzie wymagało rozbudowy lub będzie konieczna budowa dodatkowych oczyszczalni ścieków. W części z tych oczyszczalni modernizacji wymaga jedynie gospodarka osadowa, a redukcja ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych jest już dzisiaj osiągana. Ilość osadów ściekowych wytworzonych w oczyszczalniach komunalnych w 2001 r. wyniosła 397,2 tys. ton s.m. Analiza zagospodarowania osadów z ankietowanych w 2003 r. oczyszczalni ścieków wykazała, że 36 % osadów wykorzystywane było do rekultywacji terenów, 14 % do produkcji kompostów oraz preparatów nawozowych, a około 7 % w rolnictwie. Ponad 17 % osadów kierowano na składowiska, zaś 4 % spalano. Pozostała ilość (22 %) osadów zagospodarowana była różnie, z zastosowaniem dwóch lub trzech sposobów, w zależności od lokalnych potrzeb lub możliwości. Porównanie tych danych z uzyskanymi w połowie lat dziewięćdziesiątych wykazuje, że w tym czasie nastąpił dwukrotny wzrost ilości osadów wykorzystywanych do produkcji kompostów i preparatów nawozowo-osadowych oraz wyraźny spadek masy osadów składowanych na składowiskach odpadów.

6. POTRZEBY BUDOWY, ROZBUDOWY I MODERNIZACJI SYSTEMÓW KANALIZACJI ZBIORCZEJ ORAZ NAKŁADY FINANSOWE ZWIĄZANE Z ICH REALIZACJĄ Potrzeby budowy, rozbudowy i modernizacji systemów kanalizacji zbiorczej oszacowano przy następujących założeniach: ≥ 2 000 będą wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej (we wszystkich aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000 systemy kanalizacji zbiorczej już obecnie istnieją),

— w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 100 000 co najmniej 98 % mieszkańców, — w aglomeracjach o RLM wynoszącej 15 000—100 000 co najmniej 90 % mieszkańców, — w aglomeracjach o RLM wynoszącej 2 000—15 000 co najmniej 80 % mieszkańców.

Monitor Polski Nr 58                — 2723 —                Poz. 775


racjach już wyposażonych w oczyszczalnie spełniające wymagania przepisów prawa UE,

— w równomiernym tempie w latach 2003—2015 w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000 wyposażonych w dużym stopniu w sieci kanalizacyjne, — w pełnym zakresie do terminu uruchomienia oczyszczalni ścieków w aglomeracjach o RLM wynoszącej zacyjnych zapewni odpowiedni dopływ ścieków do oczyszczalni, modernizacji lub odtworzenia, zakres modernizacji obejmie także dostosowanie systemu do wymogu rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego. Zestawienie potrzeb budowy i rozbudowy systemów kanalizacji zbiorczej przedstawiono w poniższych tablicach. Potrzeby modernizacji systemów kanalizacyjnych określono tylko w wymiarze kosztowym. Tablica 6 Potrzeby budowy i rozbudowy systemów kanalizacji zbiorczej

Tablica 7 Prognozowane wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej

Niezbędne do poniesienia koszty wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej zgodnie z wymaganiami ustawy — Prawo wodne, do której transponowano wymagania dyrektywy 91/271/EWG, określono przy przyjęciu wyżej określonych potrzeb wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej oraz jednostkowych wskaźników kosztów budowy i modernizacji systemów kanalizacyjnych na poziomie cen 2003 r., stosowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) do oceny przedsięwzięć wnioskowanych o dofinansowanie przez Fundusz (przyjmowano średnie wartości tych wskaźników). Koszty jednostkowe budowy kanałów NFOŚiGW porównano z kosztami jednostkowymi budowy kanałów poniesionymi przez gminy w latach 1993—2002 sprowadzonymi do poziomu cen 2003 r. Wskaźniki stosowane przez Fundusz są istotnie wyższe. W efekcie oszacowane koszty są wyższe niż wynikałoby to z prognozy ekstrapolacyjnej gmin.

Monitor Polski Nr 58                — 2724 —                Poz. 775


Tablica 8 Nakłady finansowe na budowę i modernizację sieci kanalizacyjnych i obiektów na sieci

7. POTRZEBY BUDOWY, ROZBUDOWY I MODERNIZACJI KOMUNALNYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW I NAKŁADY FINANSOWE ZWIĄZANE Z ICH REALIZACJĄ Potrzeby budowy, rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych wynikające z konieczności dotrzymania wymagań ustawy — Prawo wodne i rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, a tym samym dyrektywy 91/271/EWG, opracowano przy następujących założeniach: leżnione od wielkości aglomeracji określone w załączniku nr 1 do ww. rozporządzenia Ministra Środowiska, tzn. zapewniać: — w przypadku oczyszczalni komunalnych w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000 — podwyższone usuwanie związków azotu i fosforu,

Wartość wskaźników decydujących o doborze rodzaju oczyszczania ścieków komunalnych przytacza się w poniższych tablicach: Tablica 9 Aglomeracje o RLM wynoszącej ≥ 15 000

Tablica 10 Aglomeracje o RLM wynoszącej 2 000—15 000

5)

Osiągnięcie niżej wymienionych wskaźników azotu ogólnego i fosforu ogólnego jest równoznaczne z osiągnięciem pozostałych wskaźników normowanych w rozporządzeniu.

Monitor Polski Nr 58                — 2725 —                Poz. 775


ków przy założeniu, że ścieki z całej aglomeracji scharakteryzowanej liczbą równoważnych mieszkańców zostaną doprowadzone do oczyszczalni; jednakże uznaje się, zgodnie z kryteriami przyjętymi przez Komitet funkcjonujący przy Komisji Europejskiej Unii Europejskiej ds. dyrektywy 91/271/EWG, że aglomeracja jest wyposażona w oczyszczalnie ścieków, jeżeli ich przepustowość osiąga wielkość co najmniej 80 % ww. średniodobowej ilości ścieków, braku danych w Informacjach gminnych — przyjęcie wskaźnika ilości ścieków: — dla aglomeracji o RLM wynoszącej ≤ 15 000 150 l/M.d — dla aglomeracji o RLM wynoszącej 15 000—100 000 200 l/M.d Przyjęcie prognozy ekstrapolacyjnej ilości ścieków przy obserwowanej tendencji spadku zapotrzebowania na wodę, a tym samym spadku ilości ścieków, prowadzić może do zawyżenia przepustowości oczyszczalni, a tym samym do zwiększenia kosztów jej realizacji. Będzie temu sprzyjać również ograniczenie ilości wód gruntowych infiltrujących do kanałów ze względu na stosowanie lepszych niż w latach ubiegłych materiałów do budowy oraz ze względu na modernizację sieci istniejących. Ostateczne terminy wyposażenia aglomeracji6) w oczyszczalnie ścieków komunalnych spełniające wymagania polskich przepisów prawnych, a tym samym dyrektywy 91/271/EWG, przyjęto zgodnie z art 208 ustawy — Prawo wodne: ≥ 15 000, Potrzeby wyposażenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków spełniające wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego i dyrektywy 91/271/EWG przedstawiono w tablicy

11. Niezbędne do poniesienia nakłady finansowe wyposażenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków, zgodnie z wymaganiami ustawy — Prawo wodne i rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego oraz dyrektywy 91/271/EWG, określono przy przyjęciu programów rzeczowych wyposażenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków oraz jednostkowych wskaźników kosztów budowy i modernizacji oczyszczalni ścieków stosowanych przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej do oceny przedsięwzięć wnioskowanych o dofinansowanie przez Fundusz (przyjmowano średnie wartości tych wskaźników). Koszty przedsięwzięć oczyszczalni ścieków komunalnych skorygowano w przypadkach, gdy zostały zawarte umowy na finansowanie tych obiektów:

albo gdy zostały zaakceptowane memoranda finansowe, jeżeli przedsięwzięcia są dofinansowane przez ISPA. Zestawienie nakładów finansowych niezbędnych do realizacji programów rzeczowych zawiera tablica

12. Tablica 11 Potrzeby wyposażenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków spełniające wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego i dyrektywy 91/271/EWG

6)

Art. 43 ust. 2 ustawy — Prawo wodne: „Aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych, natomiast przez jednego równoważnego mieszkańca rozumie się ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyrażony jako wskaźnik pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen w ilości 60 g tlenu na dobę”.

Monitor Polski Nr 58                — 2726 —                Poz. 775


Tablica 12 Potrzeby rzeczowe i nakłady finansowe na wyposażenie aglomeracji w oczyszczalnie ścieków w terminach określonych przez ustawę — Prawo wodne

8. KIERUNKI ZAGOSPODAROWANIA OSADÓW ŚCIEKOWYCH Prognozę ilości osadów w roku 2015 powstających w oczyszczalniach ścieków komunalnych objętych Programem sporządzono, przyjmując za podstawę: wielkości aglomeracji, ścieków komunalnych — 0,247 kg s.m./m3 oczyszczanych ścieków. Prognozowana na 2015 r. ilość osadów ustabilizowanych, które powstaną w komunalnych oczyszczalniach ścieków, wyniesie około 642,4 tys. ton s.m. Największa ilość osadów powstanie w 76 aglomeracjach o RLM wynoszącej powyżej 100

000. Wyniesie ona 372,4 tys. ton s.m., co stanowić będzie 58 % ogólnej ilości osadów. W 366 aglomeracjach o RLM wynoszącej od 15 000 do 100 000 prognozowana ilość osadów wyniesie 188,4 tys. ton s.m. (29,3 %). Pozostałe 12,7 % osadów, tj. 81,6 tys. ton s.m., powstanie w 936 aglomeracjach o RLM wynoszącej od 2 000 do 15

000. Prognozowana ilość osadów jest zbliżona do ilości osadów oszacowanej dla 2014 r. w Krajowym planie gospodarki odpadami (700 tys. ton s.m.). Zagospodarowanie osadów ściekowych reguluje uchwała Rady Ministrów nr 219 z dnia 29 października 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159). Porównując prognozowaną ilość osadów ściekowych z ilością wytworzoną w 2001 r. — 397,2 tys. ton s.m., należy stwierdzić, że w roku 2015 nastąpi wzrost ogólnej ilości osadów wymagających zagospodarowania o około 62 %.

9. PROGRAM WYPOSAŻENIA AGLOMERACJI W SYSTEMY KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW ORAZ UWARUNKOWANIA JEGO REALIZACJI Porównanie potrzeb ograniczenia ładunku zanieczyszczeń rozkładalnych biologicznie w okresie do 2015 r. w oczyszczalniach komunalnych wg przepisów ustawy — Prawo wodne i postanowień Traktatu Akcesyjnego wskazuje bardzo wyraźnie, że decydujący wpływ na wykonanie zobowiązań Traktatu Akcesyjnego ma wyposażenie aglomeracji o RLM wynoszącej ≥ 15 000 w oczyszczalnie ścieków spełniające wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego i dyrektywy 91/271/EWG. Wyposażenie w oczyszczalnie ścieków aglomeracji o RLM wynoszącej 2 000—15 000 ma jednakże wpływ na osiągnięcie zapisanych w Traktacie Akcesyjnym liczb aglomeracji posiadających oczyszczalnie: ≥ 15 000 jest łącznie 442 (32,1 % ogólnej liczby aglomeracji, lecz odpowiedzialnych za 86,1 % ładunku zanieczyszczeń rozkładalnych biologicznie) w porównaniu z konieczną do wyposażenia w oczyszczalnie do 2010 r. liczbą aglomeracji — wg Traktatu — 1069.

Monitor Polski Nr 58                — 2727 —                Poz. 775


Tablica 13 Potrzeby ograniczenia ładunku zanieczyszczeń rozkładalnych biologicznie w okresie do 2015 r. w oczyszczalniach komunalnych wyrażone równoważną liczbą mieszkańców (RLM) — wg przepisów ustawy — Prawo wodne: — oczyszczalnie w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000 do roku 2010 — oczyszczalnie w aglomeracjach o RLM wynoszącej 2 000—15 000 do roku 2015

Tablica 14 Potrzeby ograniczenia ładunku zanieczyszczeń rozkładalnych biologicznie w okresie do 2015 r. w oczyszczalniach komunalnych wyrażone równoważną liczbą mieszkańców — RLM — wg postanowień Traktatu Akcesyjnego

Program wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków komunalnych, zapewniający realizację potrzeb dostosowanych do wymogów ustawy — Prawo wodne i Traktatu Akcesyjnego, przedstawiono w załącznikach:

Potrzeby rozbudowy systemów kanalizacyjnych w aglomeracjach już wyposażonych w oczyszczalnie spełniające wymagania prawa ujęto tylko w wielkościach globalnych. Należy podkreślić, że pozycje zawarte w ww. załącznikach będą mogły, wraz z upływem czasu, ulegać uściśleniu, na podstawie indywidualnych wniosków gmin opartych o dokumentację projektową. Program skonstruowano bowiem w oparciu o dane uzyskane od gmin charakteryzujące stan na koniec 2002 r. Będzie to miało szczególne znaczenie przy ocenie przez fundusze ekologiczne wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej. Wnioski te będą oparte o dokumentację projektową ustalającą przedmiot, zakres i koszty przedsięwzięć dla wyposażenia zidentyfikowanych aglomeracji w spełniające wymagania prawa systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków. Wnioskowane przedsięwzięcia muszą spełniać podstawowe kryteria techniczne i ekonomiczne przede wszystkim dotyczące zasięgu systemu kanalizacyjnego, tj. granic aglomeracji, oraz prognozy ilości odprowadzanych ścieków i wskaźników ekonomicznych.

Monitor Polski Nr 58                — 2728 —                Poz. 775


W tablicach 15 i 16 przedstawiono syntetyczne informacje o Programie i jego efektach. Terminy realizacji oczyszczalni zapisane w Programie dostosowano do zobowiązań wynikających z ustawy — Prawo wodne i Traktatu Akcesyjnego oraz przepisów wykonawczych do ustawy — Prawo wodne. Znaczna część tych terminów została zadeklarowana przez gminy w „Informacjach o stanie i zamierzeniach dotyczących realizacji przez gminę przedsięwzięć w zakresie wyposażenia terenów zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę w zbiorcze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych” lub została zapisana w umowach zawartych z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i memorandach finansowych Funduszu ISPA. Wyjątek stanowią terminy modernizacji oczyszczalni przewidziane do realizacji w latach 2004—2005 w aglomeracjach o RLM ≥ 15

000. Konieczność modernizacji ww. oczyszczalni wynika z niedotrzymywania przez nie standardów odprowadzanych do odbiorników ścieków w zakresie fosforu ogólnego i azotu ogólnego. Problem dotyczy 215 aglomeracji (239 oczyszczalni) i ładunku zanieczyszczeń odpowiadającego 16 851 833 RM. Szacowane nakłady na realizację tego Programu wynoszą 3 270 257 tys. zł, tj. 65 % nakładów przewidywanych na budowę, rozbudowę i modernizację oczyszczalni w latach 2003—2005. Programem modernizacji oczyszczalni ze względu na usuwanie azotu objęto tylko te oczyszczalnie, które dysponują rezerwami przepustowości. Realizacja modernizacji tych oczyszczalni będzie wymagała specjalnych działań ze strony administracji rządowej i samorządowej oraz wsparcia pomocą finansową przez fundusze krajowe i unijne. Realizacja całego Programu na lata 2003—2010 uwarunkowana jest również przygotowaniem programowanych przedsięwzięć do realizacji. Oczyszczalni ścieków komunalnych nie należy w miarę możliwości lokalizować w strefie zalewowej. Tablica 15 Program wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków w dostosowaniu do wymogów ustawy — Prawo wodne i Traktatu Akcesyjnego oraz jego efekty wyrażone równoważną liczbą mieszkańców

Tablica 16 Nakłady finansowe na realizację Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych

Monitor Polski Nr 58                — 2729 —                Poz. 775


10. OCENA SPEŁNIENIA PRZEZ POLSKĘ — W WYNIKU REALIZACJI KRAJOWEGO PROGRAMU OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH — ZOBOWIĄZAŃ TRAKTATU AKCESYJNEGO Postanowienia Traktatu Akcesyjnego zobowiązują Polskę do redukcji ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych w kolejnych horyzontach czasowych do końca roku 2005, 2010, 2013 i 2015 oraz do uzyskania zgodnie z dyrektywą 91/271/EWG minimum 75 % redukcji związków azotu i fosforu. Porównanie zobowiązań Traktatu Akcesyjnego, odwołującego się do wymagań dyrektywy 91/271/EWG i Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków spełniające wymagania w zakresie redukcji ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych przedstawia poniższa tablica. Tablica 17 Przewidywane efekty realizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych

Również zgodnie z art 45 ust. 4 pkt 2 ustawy — Prawo wodne i art. 5 dyrektywy 91/271/EWG Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych ma zapewnić minimum 75 % redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych pochodzących z całego kraju. Wielkość redukcji tych wskaźników zanieczyszczeń, która będzie stanowiła efekt Programu, oszacowano, przyjmując że: ≥ 15 000 osiągną efekty redukcji określone w tablicy 2,

— redukcji azotu ogólnego (Nog) — redukcji fosforu ogólnego (Pog)

— 35 %, — 30 %.

Wielkość ładunków, które zostaną zredukowane, zawierają poniższe tablice Tablica 18 Azot ogólny (Nog)

Monitor Polski Nr 58                — 2730 —                Poz. 775


Tablica 19 Fosfor ogólny (Pog)

Zaprezentowany w powyższych tablicach % redukcji związków azotu i fosforu, który zostanie osiągnięty w wyniku realizacji Programu, stanowi o wypełnieniu przepisów prawa polskiego i Unii Europejskiej. Wymóg uzyskania minimum 75 % redukcji związków fosforu będzie osiągnięty nawet w przypadku zerowej redukcji

11. MOŻLIWOŚCI POZYSKIWANIA ŚRODKÓW FINANSOWYCH NA REALIZACJĘ PRZEDSIĘWZIĘĆ PRZEWIDYWANYCH W KRAJOWYM PROGRAMIE OCZYSZCZANIA ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH Potrzeby inwestycyjne Programu oszacowane są w granicach 8,3 mld € (ok. 35,4 mld zł), czyli ok. 638 mln € rocznie (ok. 2 720 mln zł rocznie). Obecny poziom nakładów inwestycyjnych szacuje się na 830 mln € rocznie. Porównanie tych kwot wskazuje na realność założonych celów — 1 € = 4,26 zł (poziom 2001 r.). Przewiduje się, że potrzebne nakłady na realizację Programu będą rozłożone nierównomiernie:

W latach 2003—2005 70 % nakładów przeznacza się na modernizację, rozbudowę i budowę oczyszczalni ścieków. Jest to zadanie priorytetowe ze względu na zobowiązania wynikające z integracji z Unią Europejską. W latach następnych przeważają nakłady na rozbudowę systemów kanalizacji zbiorczej dla osiągnięcia bardzo wysokiego poziomu korzystania z usług kanalizacyjnych przez mieszkańców aglomeracji: od 80 % w aglomeracjach o RLM wynoszącej 2 000—15 000 do 98 % w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 100

000. W latach 2013—2015 nakłady na rozbudowę systemów kanalizacyjnych — 75 % ogółu nakładów. Przyjęty stopień zaspokojenia potrzeb nie jest uwarunkowany zobowiązaniami procesu integracji, lecz zamierzeniami gmin w zakresie rozwoju systemów kanalizacyjnych. Analizę możliwości pozyskania środków finansowych na realizację przedsięwzięć przewidywanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych przeprowadzono, posługując się prognozami: nego na lata 2004—2006 na przedsięwzięcia inwestycyjne z zakresu środowiska,

Na podstawie tych prognoz dokonano oceny możliwości sfinansowania Programu, analizując poszczególne przedsięwzięcia inwestycyjne. Przytacza się również prognozę ekspertów z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego potwierdzającą dostępność środków finansowych na sfinansowanie Programu.

Monitor Polski Nr 58                — 2731 —                Poz. 775


11.1. Prognoza Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej Szacunkowe płatności Funduszu Spójności w sektorze ochrony środowiska7).

Poczynając od 2004 r., zobowiązania KE wobec projektów ISPA do 2006 r. będą pokrywane ze środków Funduszu Spójności. Podane wyżej płatności Funduszu Spójności w sektorze „Środowisko” obejmują tylko rozdysponowanie Funduszu przewidywanego dla Polski do 2006 r. Obecnie nie są znane wielkości środków z Funduszu Spójności po roku

2006. Wskazane wyżej kwoty dotyczą wszystkich priorytetów Strategii wykorzystania Funduszu Spójności, a więc:

Według oceny Ministerstwa Środowiska (na potrzeby Ministerstwa Gospodarki, Pracy i Polityki Socjalnej) nakłady na priorytet wodno-ściekowy w latach 2004—2006 stanowić będą 70 % całości przewidywanych środków Funduszu Spójności na sektor „Środowisko”. 11.2. Ocena możliwości sfinansowania Programu na podstawie analizy poszczególnych przedsięwzięć inwestycyjnych Analizując możliwości sfinansowania poszczególnych przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie systemów kanalizacji zbiorczych i oczyszczalni ścieków, wyróżnić należy 45 aglomeracji o RLM wynoszącej ≥ 15 000, dla których nakłady inwestycyjne na budowę tych systemów przekraczają 25 mln zł. Szacuje się, że łącznie z nakładami na poprawę zaopatrzenia w wodę nakłady na gospodarkę wodno-ściekową w tych aglomeracjach sięgną 40 mln zł (ok. 10 mln euro), tj. wielkości kwalifikującej do sfinansowania ze środków Funduszu ISPA i Funduszu Spójności. Łączne nakłady na realizację ww. przedsięwzięć w latach 2003—2010 szacuje się na 5,3 mld zł. Uwzględniając przedsięwzięcia o charakterze zlewniowym w zakresie systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków służące zapewnieniu jakości wody ujmowanej do celów zbiorowego zaopatrzenia w wodę, które będą mogły być sfinansowane z Funduszu ISPA i Funduszu Spójności, łączne nakłady określa się na 6 mld zł. Wielkość ta znajduje pokrycie w dostępnych na ochronę środowiska środkach tych funduszów szacowanych na lata 2004—2010 na 4 mld euro, tj. 16 mld zł, uwzględniając Fundusz ISPA, Fundusz Spójności na lata 2004—2006 (przewidywane płatności w latach 2004—2010 w wysokości 2109,9 mln euro) i prognozę wysokości środków pochodzących z tego funduszu na lata 2007—2010.

7)

Zestawienie opracowane przez grupę roboczą nr 1 ds. analizy wydatków budżetowych związanych z absorpcją funduszy strukturalnych powołana decyzją Podzespołu ds. opracowania systemu przepływów finansowych związanych z wykorzystaniem środków dostępnych z budżetu wspólnotowego po przystąpieniu Polski do UE, przy Międzyresortowym Zespole ds. Wykorzystania Instrumentów Strukturalnych UE.

Monitor Polski Nr 58                — 2732 —                Poz. 775


Przedsięwzięcia inwestycyjne w zakresie systemów kanalizacji zbiorczych i oczyszczalni ścieków w aglomeWielkość nakładów na ten cel w latach 2003—2010 szacuje się na 1,2 mld zł. Środki funduszy ekologicznych, które mogą być przeznaczone na sfinansowanie przedsięwzięć inwestycyjnych w zakresie systemów kanalizacji zbiorczych i oczyszczalni ścieków w latach 2003—2010, szacuje się wg prognozy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na 600 mln rocznie, tj. 7,8 mld zł. Środki własne gmin, w tym kredyty bankowe obciążające dochody gmin, pochodzące z opłat za usługi kanalizacyjne, oszacowane na podstawie informacji uzyskanych z gmin — 2,0 mld zł. Łącznie środki na sfinansowanie inwestycji w zależności od wielkości inwestycji dostępne w latach 2003—2010 na sfinansowanie Programu: ≥ 10 mln euro 6,0 mld zł

Razem

17,0 mld zł

są wystarczające na pokrycie potrzebnych w latach 2003—2010 nakładów finansowych na realizację Programu, szacowanych na 17,1 mld zł. Pewnym niebezpieczeństwem może być duża nierównomierność nakładów inwestycyjnych w czasie. Niepokój budzi natomiast fakt, że znaczna część przedsięwzięć inwestycyjnych ujętych w Programie jest zbyt mała, by sięgać po pomoc z funduszy UE. Przedstawione obliczenia wskazują na realność Programu. Potwierdza to także prognoza przepływów finansowych opracowana przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej i przytoczona poniżej Prognoza dostępności środków finansowych na realizację Programu wg Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Prognoza dostępności środków finansowych na realizację Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych wg Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego Dokładniejszą analizę uwzględniającą nierównomierność rozkładu niezbędnych inwestycji w czasie i płatności związanych z ich realizacją przedstawiono poniżej. Zestawienie potencjalnych przepływów finansowych dla założeń opisanych przy charakterystyce poszczególnych źródeł zamieszczono w tablicy 208). Z uwagi na znaczną nadwyżkę kapitału dostępnego nad wymaganym Program wydaje się mieć stabilne podstawy do realizacji. Ponadto wkład Wspólnoty sięga wartości całego Programu. W praktyce taka alokacja nie jest możliwa z uwagi na wymagany wkład własny, niemniej porównanie to świadczy o tym, jak istotne staje się wsparcie pochodzące z programów pomocowych. Wobec przewidywanej wykonalności Programu wyposażania warto przeanalizować potencjalne zagrożenia. Sprowadzają się one do następujących obszarów/zjawisk: Bierna postawa potencjalnych beneficjentów. Możliwość pozyskania kapitału w postaci dotacji bezzwrotnej obniża gotowość do sięgania po kredyt, zwłaszcza po kredyt komercyjny. Co prawda kredyt taki pokrywa zaledwie 6,5 % zapotrzebowania na kapitał, ale już w przypadku funduszy ochrony środowiska odgrywa znacznie ważniejszą rolę. Forma dotacji (alternatywna wobec pożyczek i kredytów) to zaledwie ok. 25 % pomocy udzielonej przez fundusze ochrony środowiska. Ze względu na znaczącą rolę funduszy zjawisko zaniku gotowości do sięgania po kredyt (nawet preferencyjny) nabiera istotnego znaczenia. Niższa stopa wykorzystania środków pomocowych. W kolejnej symulacji przyjęto znacznie niższe stopy wykorzystania pomocy. Obniżenie wsparcia ze strony funduszy ochrony środowiska i wyzerowanie wsparcia ze strony budżetu centralnego oraz zmniejszenie środków własnych. Tablica 21 zawiera prognozę przepływów wykorzystującą wszystkie opisane powyżej negatywne zjawiska.

8)

Ocena możliwości sfinansowania Programu przedstawiona przez ekspertów z Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Monitor Polski Nr 58                — 2733 —                Poz. 775


Tablica 20 Prognoza przepływów finansowych dla programu wyposażania w latach 2003—2010, wariant bazowy, dane w mln € 2001

Tablica 21 Prognoza przepływów finansowych dla Programu w latach 2003—2010, wariant pesymistyczny, dane w mln € 2001

Tablica 22 Porównanie wymaganych nakładów i prognozowanych środków finansowych na realizację Programu9)

9)

Wg prognozy przepływów finansowych Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego.

Monitor Polski Nr 58                — 2734 —                Poz. 775


Zauważyć jednak należy, że transpozycja do prawa polskiego przepisów prawa Unii Europejskiej w sprawie dopuszczalności pomocy publicznej może być powodem, że niektóre dotychczasowe formy wsparcia będą mogły być podważone. Zachodzi zatem obawa, że Polsce będzie trudniej zgromadzić fundusze krajowe towarzyszące, niż to wynika z ich dostępności. Gdyby zatem stopniał strumień funduszy własnych, to nie mógłby zostać skompensowany wzmocnionym zaangażowaniem funduszy ekologicznych.

12. NIEZBĘDNE DZIAŁANIA ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDOWEJ DLA REALIZACJI PRZEZ GMINY ZADAŃ W ZAKRESIE WYPOSAŻENIA AGLOMERACJI W SYSTEMY KANALIZACJI ZBIORCZEJ I OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW KOMUNALNYCH Realizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych będzie wymagała podjęcia przez administrację rządową i samorządową szeregu działań o zasadniczym znaczeniu dla realizacji Programu. W zakresie przepisów prawnych działania te powinny objąć: wspólnych planów gospodarki ściekowej (lub planów generalnych systemów kanalizacyjnych w przypadku miast) oraz wyznaczania przez starostów i wojewodów na ich podstawie granic aglomeracji, tj. terenów obsługiwanych przez systemy kanalizacji zbiorczej. Proponowany zasięg systemów kanalizacyjnych, a tym samym aglomeracji, powinien być uzasadniony w wyniku przeprowadzenia odpowiednich analiz finansowych i ekonomicznych przy założeniu, że koszty rozwoju i eksploatacji tych systemów pokryte zostaną z opłat taryfowych za usługi kanalizacyjne (łączne opłaty za usługi wodociągowe i kanalizacyjne nie powinny przekraczać 3—4 % realnych dochodów ludności). Nieposiadanie przez gminę takiego planu będzie mogło stanowić podstawę do podwyższenia opłat za korzystanie ze środowiska, w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków komunalnych, określonych w Krajowym programie oczyszczania ścieków komunalnych, a wynikających z Traktatu Akcesyjnego (rok: 2005, 2010, 2013 i 2015), w zakresie oczyszczania ścieków, zgodnie z tytułem VIII ustawy — Prawo ochrony środowiska, z aglomeracji odpowiednio po roku 2005, 2010, 2013 i 2015 lub niewypełnienia zobowiązań programów dostosowawczych, mu na wyznaczonych obszarach ich działania, laboratoria akredytowane i spełniające wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego i dyrektywy 91/271/EWG, a także zmianę zasad kontroli dotrzymywania warunków pozwoleń wodnoprawnych przez Inspekcję Ochrony Środowiska, inwestycyjnych w zakresie modernizacji oczyszczalni ścieków rozumianej jako podwyższanie efektu oczyszczania ścieków i rozwiązanie gospodarki osadami bez zwiększania przepustowości oczyszczalni, wzięć i postępowanie o przyznanie środków pomocowych UE. W zakresie finansowania przedsięwzięć inwestycyjnych: woju systemów kanalizacyjnych objętych Programem w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000, -

darki Wodnej oraz wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej na przedsięwzięcia objęte Programem, a niespełniające kryteriów kwalifikujących je do dofinansowania z funduszy UE, przy czym: — środki z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej powinny być przeznaczone na finansowanie przedsięwzięć w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000, — środki z wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej powinny być przeznaczone na W przypadku braku środków finansowanie należy ograniczyć do oczyszczalni ścieków i kolektorów doprowadzających, tj. tych elementów systemu, których realizacja w świetle analizy stanu istniejącego i potrzeb do 2015 r. będzie stanowić o wypełnieniu postanowień Traktatu Akcesyjnego.

Monitor Polski Nr 58                — 2735 —                Poz. 775


W zakresie działań kontrolnych: ścieków w miastach ≥ 10 000 mieszkańców (o RLM wynoszącej ok. 15

000) w zakresie spełnienia przez nie wymagań rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, i starostwa powiatowe gmin w zakresie przygotowania do realizacji przedsięwzięć inwestycyjnych i modernizacyjnych oczyszczalni ścieków w miastach ≥ 10 000 mieszkańców (o RLM wynoszącej ok. 15 000). Zakres kontroli i wytyczne jej przeprowadzenia powinny być określone przez Ministerstwo Środowiska.

13. PODSUMOWANIE I WNIOSKI Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych został przygotowany w oparciu o zobowiązania Traktatu Akcesyjnego z wykorzystaniem analizy i oceny danych zawartych w przekazanych przez gminy i przedstawicieli wojewodów do Ministerstwa Środowiska „Informacjach o stanie i zamierzeniach dotyczących realizacji przez gminę przedsięwzięć w zakresie wyposażenia terenów zabudowanych i przeznaczonych pod zabudowę w zbiorcze sieci kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków komunalnych” (wg stanu na koniec 2002 r.). Dane te były, w przypadku konieczności, uzupełniane oraz korygowane w trakcie prac nad Programem w porozumieniu z gminami i przedstawicielami wojewodów. W analizie szczególną uwagę zwrócono na zgodność przedstawianych zamierzeń gmin z definicją aglomeracji przyjętą za:

w dyrektywie 91/271/EWG,

a także na wzajemną zgodność i wiarygodność zamieszczonych w Informacjach danych. Wielkość nakładów finansowych na realizację Programu oszacowano na 35 378 mln zł, w tym na systemy kanalizacyjne — 24 086 mln zł, a na oczyszczalnie ścieków — 11 292 mln zł. Ponadto należy się liczyć z nakładami ok. 1,1 mld zł na zagospodarowanie osadów powstających w oczyszczalniach ścieków. Wielkości te nie różnią się istotnie od poprzednich szacunków. Prognoza sfinansowania Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych wskazuje na dostępność kapitału na ten cel.

— w tym na oczyszczalnie ścieków nej wielkości — w tym wkład Wspólnoty Zaniepokojenie budzi:

9 076 mln zł 17 000 mln zł 7 200 mln zł

dów finansowych na ten cel oraz małe przygotowanie przedsięwzięć do realizacji przez gminy, dowy oczyszczalni ścieków oraz opóźnienia w wykorzystaniu tych środków,

ścieków przekazanych przez gminy oparta jest o zamierzenia, koncepcje i inne bardzo wczesne fazy przygotowań inwestycji.

Monitor Polski Nr 58                — 2736 —                Poz. 775


W wyniku realizacji Programu — to znaczy wypełnienia przez gminy wymagań art. 43 i 208 ustawy — Prawo wodne (oraz rozporządzeń wykonawczych do tej ustawy) — będą mogły być osiągnięte zobowiązania wynikające z Traktatu Akcesyjnego, odwołującego się do dyrektywy 91/271/EWG. Ww. przepisy ustawy — Prawo wodne zobowiązują gminy do realizacji zadania własnego gmin w zakresie usuwania i oczyszczania ścieków (ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym) na obszarach aglomeracji wyznaczonych na ich terenie w terminach:

Dla osiągnięcia zgodności z zobowiązaniami Traktatu Akcesyjnego w roku 2005 i 2010 szczególna uwaga powinna być zwrócona na realizację przedsięwzięć w aglomeracjach o RLM wynoszącej ≥ 15 000, które to przedsięwzięcia będą miały decydujące znaczenie w wypełnieniu tych zobowiązań. Zgodność z dyrektywą obejmuje także redukcję o 75 % ładunków azotu ogólnego i fosforu ogólnego odprowadzonego do odbiorników z oczyszczonymi ściekami komunalnymi na terenie całego kraju (art. 45 ust. 4 pkt 2 ustawy — Prawo wodne i art. 5 ust. 4 dyrektywy 91/271/EWG). Realizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych będzie w sposób pozytywny oddziaływała na tworzenie nowych miejsc pracy, ponieważ realizacja każdego przedsięwzięcia objętego Programem będzie generowała nowe — czasowe i stałe — miejsca pracy. Jednakże w chwili obecnej nie jest możliwe oszacowanie dokładnej ich liczby dla wszystkich przedsięwzięć objętych Programem. Decydować będą o tym samorządy lokalne. Pozycje zawarte w załącznikach będą mogły, wraz z upływem czasu, ulegać uściśleniu, na podstawie indywidualnych wniosków gmin opartych o dokumentację projektową. Program został bowiem skonstruowany w oparciu o dane uzyskane od gmin, które charakteryzują stan na koniec 2002 r. Będzie to miało szczególne znaczenie przy ocenie przez fundusze ekologiczne wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej. Wnioski te będą oparte o dokumentację projektową ustalającą przedmiot, zakres i koszty przedsięwzięć dla wyposażenia zidentyfikowanych aglomeracji w spełniające wymagania prawa systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków. Wnioskowane przedsięwzięcia muszą spełniać podstawowe kryteria techniczne i ekonomiczne, przede wszystkim dotyczące zasięgu systemu kanalizacyjnego, tj. granic aglomeracji, oraz prognozy ilości odprowadzanych ścieków i wskaźników ekonomicznych. Legenda: Lp. n_gminy r_gminy powiat woj. — liczba porządkowa — nazwa gminy — rodzaj gminy — nazwa powiatu rnnpp — miasto na prawach powiatu — nazwa województwa DO — dolnośląskie KP — kujawsko-pomorskie LE — lubelskie LU — lubuskie LO — łódzkie MP — małopolskie MZ — mazowieckie OP — opolskie PK — podkarpackie PL — podlaskie PM — pomorskie SL — śląskie SW — świętokrzyskie WM — warmińsko-mazurskie WI — wielkopolskie ZA — zachodniopomorskie

Monitor Polski Nr 58                — 2737 —                Poz. 775


DR

— dorzecze W — Wisła O — Odra — region wodny MW — Region Małej Wisły GW — Region Górnej Wisły SW — Region Średniej Wisły DW — Region Dolnej Wisły PUB2 — oczyszczalnie biologiczne z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniające standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji ≥ non PUB2 — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N i P non PUB2 N — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N non PUB2 P — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania P B — oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzanych ścieków non B — oczyszczalnia biologiczna niespełniająca standardów odprowadzanych ście-

RW

DRO Pl

— docelowa oczyszczalnia ścieków — potrzeby inwestycyjne I — istniejąca oczyszczalnia spełniała wymagane standardy odpływu w 2004 r. i nie wymaga inwestycji w 2005 r. M — istniejąca oczyszczalnia spełnia wymagania ze względu na przepustowość, lecz wymaga modernizacji ze względu na jakość odprowadzanych ścieków R — istniejąca oczyszczalnia wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość RM — jw. oraz wymaga modernizacji części obiektów BN — budowa nowej oczyszczalni — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2005—2015 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w roku 2005 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2006—2010 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2011—2013 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2014—2015 — km — długość sieci kanalizacyjnej do modernizacji w latach 2005—2015 — km — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2005—2015 — tys. zł — koszty budowy i modernizacji sieci w roku 2005 — tys. zł

BS BS_2005 BS_2006—2010 BS_2011—2013 BS_2014—2015 MS KWS KWS_2005

KWS_2006—2010 — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2006—2010 — tys. zł KWS_2011—2013 — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2011—2013 — tys. zł KWS_2014—2015 — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2014—2015 — tys. zł TR TRA TRC I DPOK KWOŚ KWOŚa KWa — lata 2005, 2006 ..............….. termin osiągnięcia efektu ekologicznego oczyszczalni ścieków — lata 2005, 2006 ..............….. termin spełnienia przez aglomeracje wymagań w zakresie oczyszczania ścieków — lata 2006 ..............….. termin modernizacji oczyszczalni ścieków, które osiągnęły efekt ekologiczny w zakresie jakości odprowadzanych ścieków w latach ubiegłych — oczyszczalnia spełniała wymagane standardy odpływu w 2004 r. — docelowa przepustowość oczyszczalni ścieków w m3/d — koszty inwestycyjne i modernizacyjne oczyszczalni — tys. zł — koszty inwestycyjne i modernizacyjne oczyszczalni w aglomeracjach — tys. zł — koszty inwestycyjne i modernizacyjne ogółem — tys. zł

Monitor Polski Nr 58                — 2738 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2739 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2740 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2741 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2742 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2743 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2744 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2745 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2746 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2747 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2748 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2749 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2750 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2751 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2752 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2753 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2754 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2755 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2756 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2757 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2758 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2759 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2760 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2761 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2762 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2763 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2764 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2765 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2766 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2767 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2768 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2769 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2770 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2771 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2772 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2773 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2774 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2775 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2776 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2777 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2778 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2779 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2780 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2781 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2782 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2783 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2784 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2785 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2786 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2787 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2788 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2789 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2790 —                Poz. 775


Załącznik nr 2

Ministerstwo Środowiska

Aktualizacja załączników 1, 2, 3 i 4 do Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych, stanowiących wykazy niezbędnych przedsięwzięć w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie scieków do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. i 2015 r.

Warszawa, 30 maja 2005 r.

Monitor Polski Nr 58                — 2791 —                Poz. 775


W celu wypełnienia zobowiązań Rzeczypospolitej Polskiej, przyjętych w Traktacie Akcesyjnym Polski do Unii Europejskiej, w zakresie dyrektywy 91/271/EWG dotyczącej oczyszczania ścieków komunalnych, został sporządzony przez Ministra Środowiska, a następnie zatwierdzony przez Rząd RP w dniu 16 grudnia 2003 r, Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (KPOŚK), który określa plan inwestycyjny w dziedzinie gospodarki wodno-ściekowej, jaki musi zostać zrealizowany przez Polskę, aby osiągnąć wymagane efekty ekologiczne. Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229, z późn. zm.), zwana dalej „ustawą — Prawo wodne”, w art. 43 ust. 4c zobowiązuje Ministra Środowiska do okresowej aktualizacji zapisów KPOŚK nie rzadziej niż raz na dwa lata. Niniejszy dokument aktualizacyjny stanowi wykaz niezbędnych przedsięwzięć w zakresie wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków komunalnych w latach 2005, 2006—2010, 2011—2013, 2014—2015. Aktualizacji dokonano na podstawie materiałów uzyskanych z konsultacji przeprowadzonych przez Departament Zasobów Wodnych i Departament Polityki Ekologicznej Ministerstwa Środowiska z gminami, urzędami wojewódzkimi, wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej, urzędami marszałkowskimi oraz przedsiębiorstwami wodociągowo-kanalizacyjnymi. Konsultacje dotyczyły przewidywanych działań gmin zgodnie z wymaganiami art. 43 ustawy — Prawo wodne i odbyły się w okresie maj—październik 2004 r. Spotkania te dotyczyły propozycji zgłaszanych zmian do KPOŚK ze strony gmin i urzędów wojewódzkich. Propozycje zmian i uzupełnień spowodowane były zwiększeniem rozpoznawania problemów gospodarki ściekowej w gminach oraz sposobów i programów ich rozwiązania zgodnie z wymaganiami artykułów 43 i 208 ustawy — Prawo wodne. W procesie legislacji, poza uzgodnieniami wewnątrzresortowymi, dokument konsultowano z następującymi instytucjami: Państwową Radą Ochrony Środowiska, Państwową Radą Ochrony Przyrody, urzędami wojewódzkimi, urzędami marszałkowskimi, regionalnymi zarządami gospodarki wodnej, Biurem Wspierania Lobbingu Ekologicznego, Centrum Prawa Ekologicznego, Instytutem Meteorologii i Gospodarki Wodnej, Instytutem na Rzecz Ekorozwoju, Instytutem Ochrony Środowiska, Izbą Gospodarczą „Wodociągi Polskie”, Krajową Izbą Gospodarczą, Niezależnym Samorządnym Związkiem Zawodowym „Solidarność”, Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych, Polską Akademią Nauk, Polskim Klubem Ekologicznym, Polskim Towarzystwem Przyjaciół Przyrody „Pro Natura”, Stowarzyszeniem Ekologiczno-Kulturalnym „Klub Gaja”, Stowarzyszeniem Inżynierów i Techników Wodnych i Melioracyjnych, Związkiem Miast Polskich, Związkiem Powiatów. W aktualizacji omawianych załączników wykorzystano również uwagi zgłoszone przez urzędy wojewódzkie w okresie luty — kwiecień 2005 r. Aktualizacja polegała na: w aglomeracjach, w których istniejące w 2004 r. oczyszczalnie spełniają wymagania rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2004 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 168, poz. 1763), ty ekologiczne w zakresie oczyszczania w terminie do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. i 2015 r., nych dla zapewnienia, że co najmniej 75—85 % ludności w aglomeracjach do końca 2015 r. będzie obsługiwana przez te systemy. Wyniki aktualizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych przedstawiono w załącznikach:

w 2005 r., w latach 2006—2010, w latach 2011—2013, w latach 2014—2015.

Monitor Polski Nr 58                — 2792 —                Poz. 775


W dokumencie uwzględniono aglomeracje wyznaczone zgodnie z definicją zawartą w art. 43 ustawy — Prawo wodne. Obecnie trwają prace nad wyznaczaniem aglomeracji zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. Nr 283, poz. 2841). Ustanowione aglomeracje zostaną ujęte w kolejnych weryfikacjach zapisów KPOŚK. Spełnienie standardów w zakresie odprowadzania oczyszczanych ścieków i potrzeby rozbudowy i modernizacji oczyszczalni ścieków określono na podstawie:

ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.). Długości sieci kanalizacyjnej, która powinna być zrealizowana w aglomeracjach, określano na podstawie propozycji gmin: czania obszaru i granic aglomeracji, objęte co najmniej 75—85 % mieszkańców niekorzystających z takich usług w 2004 r.1) Wielkość programu realizacji komunalnych oczyszczalni ścieków i zbiorczych systemów kanalizacyjnych, który przyniesie efekty ekologiczne w poszczególnych okresach programowania, charakteryzują liczby zestawione w poniższych tablicach:

Tablica 1 Efekty i koszty realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych

x) Nakłady

finansowe w zakresie gospodarki osadowej.

Uwagi: zgodny z wymaganiami prawa w poszczególnych terminach, cjach, które osiągnęły efekt ekologiczny zgodny z wymaganiami prawa w poszczególnych terminach, niezbędne dla osiągnięcia efektu ekologicznego jw.

1)

Przyjęcie tego założenia oznacza, że przyjmowany wskaźnik długości sieci nie może być większy niż 6m/l nowo obsługiwanego mieszkańca.

Monitor Polski Nr 58                — 2793 —                Poz. 775


Tablica 2 Wpływ wielkości aglomeracji na efekty i koszty KPOŚK

Tablica 3 Rozkład nakładów finansowych na realizację KPOŚK w czasie

Tablica 4 Porównanie Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych przyjętego przez Radę Ministrów w grudniu 2003 r. z aktualizacją KPOŚK

W stosunku do obowiązującego KPOŚK zaktualizowana wersja wykazuje istotne zmiany. Na wzrost kosztów aktualizacji KPOŚK wpłynęła propozycja wyposażenia w systemy kanalizacji zbiorczej aglomeracji w gminach wiejskich o zabudowie rozproszonej, w tym w gminach wiejskich w otoczeniu dużych miast (wzrost liczby aglomeracji < 15 000 RLM, przyrost RLM w aglomeracjach > 15 000 RLM).

Monitor Polski Nr 58                — 2794 —                Poz. 775


Należy podkreślić, że zakres przedsięwzięć inwestycyjnych określonych w zamieszczonych załącznikach będzie mógł być uściślany na podstawie indywidualnych wniosków gmin opartych o dokumentację projektową i spełniających wymóg § 3 ust. 1 rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie wyznaczania obszarów i granic aglomeracji, tzn. że „realizacja sieci kanalizacyjnej na obszarze aglomeracji z doprowadzeniem do oczyszczalni będzie uzasadniona finansowo i technicznie”. Projekt programu skonstruowano bowiem w oparciu o dane uzyskane od gmin, które charakteryzują stan w połowie 2004 roku. Będzie to miało szczególne znaczenie przy ocenie przez fundusze strukturalne i ekologiczne wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej. Wnioski te będą oparte o dokumentację projektową ustalającą przedmiot, zakres i koszty przedsięwzięć dla wyposażenia zidentyfikowanych aglomeracji w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków, spełniające wymagania prawa. Wnioskowane przedsięwzięcia muszą spełniać podstawowe kryteria techniczne i ekonomiczne, przede wszystkim dotyczące zasięgu systemu kanalizacyjnego, tj. granic aglomeracji, oraz prognozy ilości odprowadzanych ścieków i wskaźników ekonomicznych.

Legenda do załączników: Lp. n_gminy r. gminy powiat mnpp woj. — Liczba porządkowa — nazwa gminy — rodzaj gminy — nazwa powiatu — miasto na prawach powiatu — nazwa województwa DO KP LE LU LO MP MZ OP PK PL PM SL SW WM WI ZA DR — dorzecze W O N — Wisła — Odra — inne obszary dorzeczy — dolnośląskie — kujawsko-pomorskie — lubelskie — lubuskie — łódzkie — małopolskie — mazowieckie — opolskie — podkarpackie — podlaskie — pomorskie — śląskie — świętokrzyskie — warmińsko-mazurskie — wielkopolskie — zachodniopomorskie

Monitor Polski Nr 58                — 2795 —                Poz. 775


RW

— region wodny MW GW SW DW GO SO WT DO — Region Małej Wisły — Region Górnej Wisły — Region Środkowej Wisły — Region Dolnej Wisły — Region Górnej Odry — Region Środkowej Odry — Region Warty — Region Dolnej Odry i Przymorza

aglomeracja gminy w agl. RLM agl. POŚ ROWR PUB1 non PUB1 non PUB1 N non PUB1 P PUB2

— nazwa aglomeracji — gminy wchodzące w skład aglomeracji — równoważna liczba mieszkańców aglomeracji — przepustowość istniejącej oczyszczalni ścieków — rodzaj istniejącej oczyszczalni — oczyszczalnie biologiczne z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniające standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji > 100 000 RM — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N i P — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania P — oczyszczalnie biologiczne z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniające standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji > 15 000 RM < 100 000 RM — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N i P — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N — oczyszczalnie jw., lecz niespełniające standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania P — oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji < 15 000 RM — oczyszczalnia biologiczna niespełniająca standardów odprowadzanych ścieków dla aglomeracji < 15 000 RM — docelowa oczyszczalnia ścieków — potrzeby inwestycyjne — istniejąca oczyszczalnia spełniała wymagane standardy odpływu w 2004 r. i nie wymaga inwestycji w 2005 r. — istniejąca oczyszczalnia spełnia wymagania ze względu na przepustowość, lecz wymaga modernizacji ze względu na jakość odprowadzanych ścieków — istniejąca oczyszczalnia wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość — istniejąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość oraz modernizacji części obiektów — budowa nowej oczyszczalni — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2005—2015 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w roku 2005 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2006—2010 — km

non PUB2 non PUB2 N non PUB2 P B non B DRO Pl I M R RM B BS BS 2005 BS 2006-2010

Monitor Polski Nr 58                — 2796 —                Poz. 775


BS 2011-2013 BS 2014-2015 MS KWS KWS 2005 KWS 2006-2010 KWS 2011-2013 KWS 2014-2015 TR TRA TRC DPOK KWOŚ KWOŚa KWa

— długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2011—2013 — km — długość sieci kanalizacyjnej do budowy w latach 2014—2015 — km — długość sieci kanalizacyjnej do modernizacji w latach 2005—2015 — km — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2005—2015 — tys. zł — koszty budowy i modernizacji sieci w roku 2005 — tys. zł — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2006—2010 — tys. zł — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2010—2013 — tys. zł — koszty budowy i modernizacji sieci w latach 2014—2015 — tys. zł — lata 2005, 2006 …...... termin osiągnięcia efektu ekologicznego oczyszczalni ścieków — lata 2005, 2006 …...... termin spełnienia przez aglomeracje wymagań w zakresie oczyszczania ścieków — lata 2006 …...... termin modernizacji oczyszczalni ścieków, które osiągnęły efekt ekologiczny w zakresie jakości odprowadzanych ścieków w latach ubiegłych — docelowa przepustowość oczyszczalni ścieków w m3/d — koszty inwestycyjne i modernizacyjne oczyszczalni — tys. zł — koszty inwestycyjne i modernizacyjne oczyszczalni w aglomeracjach — tys. zł — koszty inwestycyjne i modernizacyjne ogółem — tys. zł

Monitor Polski Nr 58                — 2797 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2798 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2799 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2800 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2801 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2802 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2803 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2804 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2805 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2806 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2807 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2808 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2809 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2810 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2811 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2812 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2813 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2814 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2815 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2816 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2817 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2818 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2819 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2820 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2821 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2822 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2823 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2824 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2825 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2826 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2827 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2828 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2829 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2830 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2831 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2832 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2833 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2834 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2835 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2836 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2837 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2838 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2839 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2840 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2841 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2842 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2843 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2844 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2845 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2846 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2847 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2848 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2849 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2850 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2851 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2852 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2853 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2854 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2855 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2856 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2857 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2858 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2859 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2860 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2861 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2862 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2863 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2864 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2865 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2866 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2867 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2868 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2869 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2870 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2871 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2872 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2873 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2874 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2875 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2876 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2877 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2878 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2879 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2880 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2881 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2882 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2883 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2884 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2885 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2886 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2887 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2888 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2889 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2890 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2891 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2892 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2893 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2894 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2895 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2896 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2897 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2898 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2899 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2900 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2901 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2902 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2903 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2904 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2905 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2906 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2907 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2908 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2909 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2910 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2911 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2912 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2913 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2914 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2915 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2916 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2917 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2918 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2919 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2920 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2921 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2922 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2923 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2924 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2925 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2926 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2927 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2928 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2929 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2930 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2931 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2932 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2933 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2934 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2935 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2936 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2937 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2938 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2939 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2940 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2941 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2942 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2943 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2944 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2945 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2946 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2947 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2948 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2949 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2950 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2951 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2952 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2953 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2954 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2955 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2956 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2957 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2958 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2959 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2960 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2961 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2962 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2963 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2964 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2965 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2966 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2967 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2968 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2969 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2970 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2971 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2972 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2973 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2974 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2975 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2976 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2977 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2978 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2979 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2980 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2981 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2982 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2983 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2984 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2985 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2986 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2987 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2988 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2989 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2990 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2991 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2992 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2993 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2994 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2995 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2996 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2997 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2998 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 2999 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3000 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3001 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3002 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3003 —                Poz. 775


Załącznik nr 3

Ministerstwo Środowiska

Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych 2009 — AKPOŚK 2009

Warszawa, luty 2010

PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3004 —                Poz. 775


SPIS TREŚCI:

1.

2. Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006

Zobowiązania Polski w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych wynikające z Traktatu Akcesyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006 2.1. Wspólnotowe uwarunkowania prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3006 2.2. Polskie uwarunkowania prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3007

3. 4.

Programy ochrony wód przed zanieczyszczeniami ze źródeł komunalnych i ich podstawowe ustalenia 3008 Uzasadnienie potrzeby kolejnej aktualizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych 3008 4.1. Przyjęte zasady i przebieg procesu opracowania AKPOŚK 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3009 . . . . . . . . . . . . 3013

4.2. Wnioski z Prognozy oddziaływania na środowisko projektu AKPOŚK 2009

4.3. Omówienie AKPOŚK 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3014

5. Charakterystyka AKPOŚK 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3015

5.1. Wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków . . . . . . . . . . . . 3015 5.2. Zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3022

6. Planowane efekty realizacji AKPOŚK 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3022

6.1. Informacje ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3022 6.2. Wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3023 6.3. Efekt ekologiczny usuwania ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych . . . . . . . . . . . . 3024 6.4. Wpływ opóźnień realizacji oczyszczalni ścieków na osiągnięcie efektu ekologicznego realizacji Programu w 2010 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3026 6.5. Efekt ekologiczny usuwania ładunków azotu i fosforu ogólnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3026

7. Informacje wyjaśniające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3027

7.1. Ocena możliwości sfinansowania AKPOŚK 2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3027 7.2. Wpływ wyznaczonych granic i obszarów aglomeracji na wysokość opłat ponoszonych przez ludność za usługi kanalizacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3029 7.3. Zasady korekty programu rozwoju systemów kanalizacyjnych w latach 2007—2015 . . . . . . . 3030

8. Podsumowanie i wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3031

ZAŁĄCZNIKI: Załącznik 1 Aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego Załącznik 2 Aglomeracje niestanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego Załącznik 3 Pozostałe aglomeracje

Monitor Polski Nr 58                — 3005 —                Poz. 775


Wykaz użytych skrótów: KPOŚK AKPOŚK 2005 AKPOŚK 2009 Plan Implementacyjny — Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych zatwierdzony przez Radę Ministrów 16 grudnia 2003 r. — Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych zatwierdzona przez Radę Ministrów 7 czerwca 2005 r. — Aktualizacja Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych (w niektórych dokumentach nazywana jako AKPOŚK

2008) — Plan Implementacyjny dyrektywy Rady 91/271/EWG w sprawie oczyszczania ścieków komunalnych

dyrektywa 91/271/EWG — dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (Dz. Urz. WE L 135 z 30.05.1991, str. 40, z późn. zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 2, str. 26) Prawo wodne KZGW GDOŚ GIS POŚ MZdSKPOŚK RLM Mk I M R RM BN MO — ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.) — Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej — Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska — Główny Inspektor Sanitarny — Prognoza oddziaływania na środowisko — Międzyresortowy Zespół do Spraw Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych — Równoważna liczba mieszkańców — mieszkaniec aglomeracji — istniejąca oczyszczalnia, która spełnia wymagania i nie wymaga inwestycji — istniejąca oczyszczalnia, która spełnia wymagania ze względu na przepustowość, lecz wymaga modernizacji ze względu na jakość odprowadzanych ścieków — istniejąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość — istniejąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość oraz wymaga modernizacji części obiektów — budowa nowej oczyszczalni — modernizacja tylko części osadowej oczyszczalni

Monitor Polski Nr 58                — 3006 —                Poz. 775


1. Wstęp W Traktacie Akcesyjnym przewidziano, że przepisy prawne Unii Europejskiej w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych określone w dyrektywie 91/271/EWG będą w Polsce w pełni obowiązywały od 31 grudnia 2015 r. Podstawowym instrumentem wdrożenia postanowień ww. dyrektywy jest KPOŚK. Zgodnie z art. 43 ust. 4c Prawa wodnego KPOŚK powinien być okresowo aktualizowany. Aktualizacje KPOŚK stanowią z kolei podstawę do aktualizowania Planu Implementacyjnego. Ostatni Plan Implementacyjny został przekazany do Komisji Europejskiej w sierpniu 2005 r., a następnie uzupełniony w listopadzie 2006 r. Niniejsze opracowanie jest drugą aktualizacją KPOŚK i po jej zatwierdzeniu przez Radę Ministrów zostanie wykorzystana do przygotowania aktualizacji Planu Implementacyjnego w 2010 roku. KPOŚK określa zadania konieczne do realizacji postanowień Traktatu Akcesyjnego. Nie jest natomiast programem zapewnienia usług w zakresie zbierania, oczyszczania i odprowadzania ścieków we wszystkich jednostkach osadniczych w Polsce.

2. Zobowiązania Polski w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków komunalnych wynikające z Traktatu Akcesyjnego 2.1. Wspólnotowe uwarunkowania prawne W negocjacjach przedakcesyjnych ustalono, że cały obszar Polski, ze względu na jego położenie w 99,7 % w zlewisku Morza Bałtyckiego, uznano za „obszar wrażliwy”, tj. wymagający ograniczenia zrzutów związków azotu i fosforu oraz zanieczyszczeń biodegradowalnych do wód. Ramy rzeczowe i terminowe działań niezbędnych do wypełnienia zobowiązań traktatowych w zakresie odprowadzania ścieków komunalnych przedstawiają się następująco: ≥ 2000 RLM muszą być wyposażone w systemy kanalizacji zbiorczej i oczyszczalnie ścieków, o efekcie oczyszczania1) uzależnionym od wielkości oczyszczalni, cych ze źródeł komunalnych na terenie Polski i odprowadzanych do wód, w systemy kanalizacyjne powinny posiadać oczyszczalnie zapewniające odpowiednie oczyszczanie, dukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych. Należy tutaj podkreślić, że wymagania dotyczące aglomeracji ≥ 2000 RLM oraz redukcji azotu i fosforu są priorytetowe dla wywiązania się z zobowiązań traktatowych. Zgodnie z postanowieniami Traktatu Akcesyjnego wdrażanie wymagań dyrektywy 91/271/EWG dotyczących aglomeracji ≥ 2000 RLM powinno przebiegać etapowo, a mianowicie: zanieczyszczeń biodegradowalnych stanowi 69 % całkowitego ładunku zanieczyszczeń tego typu pochodzącego z aglomeracji, nek zanieczyszczeń biodegradowalnych stanowi 86 % całkowitego ładunku zanieczyszczeń tego typu pochodzącego z aglomeracji, nek zanieczyszczeń biodegradowalnych stanowi 91 % całkowitego ładunku zanieczyszczeń tego typu pochodzącego z aglomeracji, ładunek zanieczyszczeń biodegradowalnych stanowi 100 % całkowitego ładunku zanieczyszczeń tego typu pochodzącego z aglomeracji.

1)

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. Nr 137, poz. 984 oraz z 2009 r. Nr 27, poz. 169).

Monitor Polski Nr 58                — 3007 —                Poz. 775


Zgodnie z przedstawioną przez Komisję Europejską interpretacją art. 3 dyrektywy 91/271/EWG2) dotyczącego wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacji zbiorczej, cały ładunek zanieczyszczeń powstających w aglomeracji powinien być doprowadzany do oczyszczalni obsługującej aglomerację bądź usuwany w systemach indywidualnych, które powinny zapewnić taki sam poziom ochrony środowiska. Każdy przypadek stosowania systemów indywidualnych do odprowadzania bądź odprowadzania i oczyszczania ścieków z terenu aglomeracji będzie wymagać szczegółowych wyjaśnień. W każdym wypadku jednak oczyszczalnia obsługująca aglomerację powinna być przystosowana do usuwania 100 % ładunku zanieczyszczeń powstających w aglomeracji. Zgodnie z dokumentem interpretacyjnym przytoczonym w przypisie 2 aglomeracja będzie spełniać wymagania dyrektywy 91/271 /EWG, jeżeli:

doprowadzane do zbiorczego systemu kanalizacji i do oczyszczalni ścieków, ni ścieków, dzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, środowiska. 2.2. Polskie uwarunkowania prawne Przepisy dyrektywy 91/271/EWG zostały implementowane do prawa krajowego i znalazły swoje odzwierciedlenie w szeregu ustaw i rozporządzeń związanych z gospodarką wodną. W polskim systemie prawnym całość zagadnień związanych z gospodarką ściekową, racjonalnym kształtowaniem i ochroną zasobów wodnych regulowana jest Prawem wodnym i rozporządzeniami wykonawczymi do tej ustawy. Zgodnie z ww. ustawą, a także z ustawami: z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późn. zm.) i z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 858, z późn. zm.) zaopatrzenie ludności w wodę i odprowadzenie ścieków jest zadaniem własnym gminy. W myśl powyższych przepisów gminy odpowiadają za wyposażenie aglomeracji w zbiorcze systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków o odpowiednim stopniu oczyszczania. W przypadku gdy aglomeracja położona jest na obszarze kilku gmin, wówczas gminy te mogą zawierać porozumienia międzygminne dotyczące m.in. powierzenia jednej z nich obowiązków pozostałych gmin. Gmina może powierzyć swoje zadania w zakresie dostarczania wody i odprowadzania ścieków wyspecjalizowanym jednostkom, np. przedsiębiorstwom wodociągowo-kanalizacyjnym. Natomiast za ograniczenie ładunków zanieczyszczeń z zakładów przemysłowych odprowadzających ścieki do kanalizacji sanitarnej odpowiadają właściciele tych zakładów. Instrumentem programowym mającym na celu koordynację działań gmin i przedsiębiorstw wodociągowokanalizacyjnych w zakresie budowy, rozbudowy i modernizacji systemów kanalizacyjnych oraz oczyszczalni ścieków komunalnych zgodnie z Prawem wodnym jest Krajowy program oczyszczania ścieków komunalnych (art. 43). Organem odpowiedzialnym za sporządzenie i okresową aktualizację KPOŚK jest Minister Środowiska, w imieniu którego działania te wykonuje Prezes KZGW. Instrumentami ekonomicznymi i finansowymi stymulującymi realizację KPOŚK są środki pomocowe Unii Europejskiej oraz pożyczki i dotacje funduszy ekologicznych. Istotnym stymulatorem w przebiegu inwestycji realizowanych przez gminy, które utworzyły aglomerację, są opłaty za szczególne korzystanie ze środowiska wodnego w zakresie odprowadzania ścieków. Zgodnie z art. 292 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.) podmiot odprowadzający ścieki do środowiska wodnego ponosi podwyższone o 500 % opłaty za wprowadzanie ścieków do wód w przypadku braku pozwolenia wodnoprawnego. Art. 316—321 ww. ustawy stanowią podstawy do odraczania podwyższanych opłat za korzystanie ze środowiska (przez marszałków województw) oraz administracyjnych kar pieniężnych (przez wojewódzkich inspektorów ochrony środowiska), jeżeli przedsięwzięcie, którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia podwyższonych opłat lub kar, jest ujęte w KPOŚK. Podwyższone opłaty (wraz z odsetkami) muszą zostać uiszczone, jeżeli przedsięwzięcie będące podstawą odroczenia płatności nie zostanie zrealizowane w terminie zapisanym w KPOŚK.

2)

Rozdz. 2.3 dokumentu interpretacyjnego pt. „Terms and Definition under the Urban Waste Water Treatment Directive (91/271/EEC)”, Final version of Commission paper, Brussels, 16 January 2007.

Monitor Polski Nr 58                — 3008 —                Poz. 775


Ministerstwo Środowiska i KZGW, odpowiedzialne w imieniu Rządu Rzeczypospolitej Polskiej za wykonanie postanowień Traktatu Akcesyjnego w zakresie implementacji dyrektywy 91/271/EWG, we współpracy z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego i marszałkami województw pełnią w stosunku do gmin funkcje koordynacyjne, stymulujące i egzekwujące w realizacji inwestycji ujętych w KPOŚK.

3. Programy ochrony wód przed zanieczyszczeniami ze źródeł komunalnych i ich podstawowe ustalenia KPOŚK zatwierdzony został przez Rząd RP w dniu 16 grudnia 2003 r. Program ten zawiera wykaz aglomeracji o RLM3) ≥ 2 000, wraz z jednoczesnym wykazem niezbędnych przedsięwzięć w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych oraz budowy i modernizacji zbiorczych systemów kanalizacyjnych, jakie należy zrealizować w tych aglomeracjach w terminie do końca 2015 r. KPOŚK przewidywał:

— budowę systemów kanalizacji zbiorczej w 162 aglomeracjach w grupie wielkości ≥ — rozbudowę lub modernizację systemów kanalizacji zbiorczej w 1216 aglomeracjach o wielkości Koszt tego zadania oszacowano na ok. 35 mld zł, w tym na budowę, rozbudowę lub modernizację systemów kanalizacji zbiorczej — ok. 24 mld zł, a na budowę, rozbudowę lub modernizację oczyszczalni ścieków komunalnych — ok. 11 mld zł. W dniu 7 czerwca 2005 r. została zatwierdzona przez Radę Ministrów pierwsza Aktualizacja KPOŚK (AKPOŚK 2005), która obejmuje 1577 aglomeracji. AKPOŚK 2005 przewidywała:

Przewidywany koszt realizacji AKPOŚK 2005 wynosił 42,6 mld zł. KPOŚK jest instrumentem wdrażania dyrektywy 91/271/EWG w odniesieniu do redukcji zanieczyszczeń biodegradowalnych z oczyszczalni ≥ 2 000 RLM oraz redukcji związków azotu i fosforu. Dla potrzeb wypełnienia pozostałych wymagań ww. dyrektywy opracowano: Polski systemy kanalizacji sanitarnej. ścieki bezpośrednio do wód, w urządzenia zapewniające wymagane przez polskie prawo standardy ochrony wód. Dokumenty te poddane zostaną weryfikacji w celu uaktualnienia ich zapisów.

4. Uzasadnienie potrzeby kolejnej aktualizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych Konieczność dokonania kolejnej aktualizacji KPOŚK wynika z art. 43 ust. 4c Prawa wodnego, zgodnie z którym kolejne aktualizacje Programu są dokonywane co najmniej raz na 4 lata, jak również z konieczności weryfikacji zapisów Programu w oparciu o prace prowadzone w gminach i województwach w zakresie wyznaczania obszarów i granic aglomeracji4). Zgodnie z art. 43 ust. 2 Prawa wodnego aglomeracja oznacza teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków komunalnych. Do 2008 r. aglomeracje wyznaczane były przez właściwego wojewodę w drodze rozporządzenia. W chwili obecnej na podstawie art. 43 ust. 2a Prawa wodnego aglomeracje są wyznaczane w drodze uchwały przez sejmik województwa, po uzgodnieniu z właściwym dyrektorem regionalnego zarządu gospodarki wodnej i właściwym regionalnym dyrektorem ochrony środowiska oraz po zasięgnięciu opinii zainteresowanych gmin.

3)

RLM (równoważna liczba mieszkańców) zgodnie z art. 43 ust. 2 Prawa wodnego oznacza ładunek organiczny ulegający rozkładowi biologicznemu, wyrażony pięciodniowym biochemicznym zapotrzebowaniem tlenu (BZT5) w ilości 60g tlenu na dobę.

4) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. Nr 283, poz. 2841 oraz z 2006 r. Nr 199, poz. 1468).

Monitor Polski Nr 58                — 3009 —                Poz. 775


4.1. Przyjęte zasady i przebieg procesu opracowania AKPOŚK 2009 AKPOŚK 2009 została zainicjowana przez Ministra Środowiska w czerwcu 2007 r. W dokumencie tym uwzględniono te aglomeracje, dla których: pt. Informacje na potrzeby aktualizacji Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych, aglomeracji. Przebieg prac nad AKPOŚK 2009 przedstawiono w Tabeli

1. Tabela

1. Przebieg prac nad AKPOŚK 2009

Monitor Polski Nr 58                — 3010 —                Poz. 775


W powyższych pracach nad AKPOŚK 2009 wykorzystano dane zawarte w następujących materiałach:

5), w zakresie planów inwestycyjnych na lata 2007—2015 w aglomeracjach ustanowionych rozporządzeniami wojewodów,

i przekazanych przez wojewodów zgodnie z art. 43 ust. 3b i 3c Prawa wodnego. Po spotkaniach w sprawie AKPOŚK 2009 wymienionych w tabeli 1, etap I prac, projekt dokumentu był weryfikowany i uzupełniany. Projekt AKPOŚK 2009, który został poddany POŚ6) i konsultacjom społecznym opracowano w październiku 2008 r. zgodnie z przyjętym przez Kierownictwo Ministerstwa Środowiska stanowiskiem uwzględniającym następujące ustalenia: wojewódzkich, dla których wojewodowie wyznaczyli ich obszar i granice do dnia 28 lutego 2008 r., wanie wyposażania danej aglomeracji w zbiorcze systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków, stawie konkursów premiujących inwestycje i modernizacje, które są lepiej przygotowane i przynoszą większe efekty ekologiczne, ≥ 2 000 RLM nie mogą być późniejsze niż zapisane w obowiązującym Planie Implementacyjnym. W związku z powyższym projekt AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. obejmował: ≥ 10 000 objęte AKPOŚK 2005 o skoncentrowanym zaludnieniu i działalności gospodarczej, w stosunku do których wydanie rozporządzenia wyznaczającego aglomerację nie budzi zastrzeżeń i wątpliwości, ≥ mi przed dniem 28 lutego 2008 r., gdzie w niektórych przypadkach brak jest zasadności technicznej, ekonomicznej i finansowej sanitacji aglomeracji systemem kanalizacji zbiorczej (informacje wyjaśniające 7.2.). Wielkości charakteryzujące zakres projektu AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r, w porównaniu z KPOŚK i AKPOŚK 2005, przedstawiono w tabelach 2 i 3.

5)

Informacje przekazano za pośrednictwem urzędów wojewódzkich w formie pisemnej i na płytach CD. Niestety zarówno forma, jak i treść dokumentów pt. „Informacja na potrzeby aktualizacji KPOŚK” budziła dużo wątpliwości i wymagała, w ramach prac prowadzonych przez wykonawcę nad aktualizacją KPOŚK, sprawdzenia, wyjaśnienia i uzupełnienia.

6) Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Aktualizacji 2008 Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych. Opracowana przez konsorcjum PROEKO CDM Sp. z o.o. Warszawa (liderkonsorcjum) oraz EKO-KONSULT Biuro Projektowo-Doradcze Andrzej Tyszecki, Gdańsk, Warszawa, marzec 2009.

Tabela

2. Podstawowe wielkości charakteryzujące KPOŚK i jego kolejne aktualizacje

Monitor Polski Nr 58                Tabela

3. Koszty realizacji KPOŚK i jego kolejnych aktualizacji [mln zł]                — 3011 — Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3012 —                Poz. 775


Zawarte w powyższych tabelach informacje porównane z oceną możliwości sfinansowania KPOŚK (informacje wyjaśniające 7.1.) pokazują, że projekt AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r., przygotowany na podstawie informacji programowych gmin zaakceptowanych przez województwa, w aglomeracjach wyznaczonych rozporządzeniami wojewodów4) przekracza możliwości realizacyjne: rzeczowe i finansowe. Głównym powodem takiej sytuacji są programy rozwojowe systemów kanalizacyjnych, uwzględniające kanalizowanie terenów rozproszonych, proponowane przez gminy i województwa: ście liczby mieszkańców od 120 (w aglomeracjach ≥ 100 000 RLM) do 30 (w aglomeracjach ≥ 2000 ≤ 10 000 RLM) w przeliczeniu na 1 km nowo wybudowanej sieci kanalizacyjnej, ubiegły wiek, a liczby obsługiwanych mieszkańców w przeliczeniu na 1 km sieci kanalizacyjnej wynosiły odpowiednio: od 836 mieszkańców w aglomeracjach ≥ 100 000 RLM do 125 mieszkańców w aglomeracjach ≥ 2000 ≤10 000 RLM. Istnieje szereg kwestii dyskusyjnych dotyczących zasadności wyznaczenia aglomeracji, generowanych przez nie ładunków zanieczyszczeń (wyrażone w RLM), a także ich granic i zasięgu obsługi przez systemy kanalizacji zbiorczej. Ostatni czynnik prowadzi do zbytniego rozszerzenia granic aglomeracji na tereny o zabudowie bardzo rozproszonej, których obsługa zbiorczymi systemami kanalizacyjnymi jest nieuzasadniona ekonomicznie, finansowo i środowiskowo (informacje wyjaśniające 7.2.): przemysłowych również zakłady, z których odprowadzany ładunek zanieczyszczeń przekracza ładunki pochodzące od ludności w danej aglomeracji, ≥ 2008 r., tylko w 192 granice aglomeracji i zasięg obsługi przez systemy kanalizacji zbiorczej są uzasadnione technicznie i finansowo, żeniu, że sanitacja tych terenów będzie realizowana przez sieciowe systemy kanalizacji zbiorczej, nie bacząc na przyszłe koszty eksploatacji tych systemów konieczne do poniesienia przez użytkowników, których dochód dyspozycyjny może nie udźwignąć takich kosztów ze względu na ich wysokość. Propozycje gmin w zakresie rozwoju systemów kanalizacyjnych ujęte w projekcie AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. zawierają bardzo rozległe plany budowy kanalizacji obejmujące również tereny o budowie rozproszonej. Na terenach tych, m.in. ze względu na wysokie koszty budowy kanalizacji, powinny być stosowane systemy indywidualne. Zastosowanie tych systemów oczyszczania ścieków musi jednak zapewnić taki sam jak system kanalizacji zbiorczej poziom ochrony środowiska. Stosowanie systemów indywidualnych wymaga odpowiedniego uzasadnienia. Projekt AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. był przedmiotem POŚ, a następnie po opracowaniu tej oceny został poddany konsultacjom społecznym. Wnioski z POŚ oraz sposób ich uwzględnienia w AKPOŚK 2009 zostały przedstawione w pkt. 4.2. Projekt AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. został przedstawiony do opinii MZdSKPOŚK na jego XVI posiedzeniu w dniu 14 lipca 2009 r. Zespół zwrócił uwagę na fakt, że projekt ten obejmuje wszystkie aglomeracje zgłoszone przez jednostki samorządu terytorialnego, które w wielu przypadkach budzą wątpliwości co do prawidłowości ich wyznaczenia. Jest to też problem społeczny, gdyż KPOŚK postrzegany jest jako program lokalnych planów i zamierzeń. W świetle prac nad projektem AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. i wynikami POŚ zasadne jest przeprowadzenie weryfikacji planów i zamierzeń inwestycyjnych, szczególnie w grupie najmniejszych aglomeracji. Związane jest to także z weryfikacją granic aglomeracji i usunięciem potencjalnych „kolizji” z obszarami Natura 2000, które mogą wystąpić w przypadku 611 aglomeracji. W tych działaniach konieczne jest uwzględnienie możliwości finansowych, które powinny zapewnić realizację AKPOŚK 2009, a co za tym idzie spełnienie wymogów określonych w Traktacie Akcesyjnym. Zgodnie z opinią MZdSKPOŚK, przewodniczący tego posiedzenia, Prezes KZGW, zaproponował, aby przedstawić Ministrowi Środowiska dwie wersje dalszych działań kształtujących zapisy projektu AKPOŚK 2009: dziernika 2008 r. na dwa załączniki: — aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (załącznik 1),

Monitor Polski Nr 58                — 3013 —                Poz. 775


— aglomeracje niestanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (załącznik 2), systemów kanalizacyjnych jest dyskusyjna ze względów technicznych, ekonomicznych i finansowych. Decyzją Ministra Środowiska do dalszych prac nad projektem AKPOŚK 2009 wybrana została wersja pierwsza, zweryfikowana pod kątem możliwości sfinansowania Programu. 4.2. Wnioski z Prognozy oddziaływania na środowisko projektu AKPOŚK 2009 Prognoza oddziaływania na środowisko projektu AKPOŚK 2009

7) obejmowała projekt AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r., który uwzględniał wszystkie aglomeracje z zakresem potrzeb inwestycyjnych zgłoszonych przez samorządy (wówczas koszt AKPOŚK 2009 oszacowano na ok. 62 mld zł). Wnioski płynące z POŚ ukształtowały obecny AKPOŚK 2009 uwzględniający podstawową uwagę POŚ, a mianowicie ograniczenie zakresu inwestycyjnego z uwagi na brak środków finansowych na realizację zaplanowanych zadań. Wyodrębnione zostały aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego (załącznik 1). W aglomeracjach tych ograniczono zasięg sieci kanalizacyjnej, tak aby nie uwzględniał kanalizowania terenów o zabudowie rozproszonej, peryferyjnych. Plany w zakresie kanalizacji w danej aglomeracji zostały ograniczone, tak aby wskaźnik długości sieci był zachowany w każdym przypadku (nie mniejszy niż 120 Mk/km nowo budowanej sieci). Proporcjonalnie ograniczono nakłady na sieci kanalizacyjne. W związku z powyższym finansowane powinny być w pierwszej kolejności inwestycje z załącznika

1. W przypadku rezerw finansowych należy brać pod uwagę inwestycje z załącznika

2. KPOŚK jest programem strategicznym i planistycznym, w którym szacuje się potrzeby w zakresie uregulowania gospodarki wodno-ściekowej na podstawie informacji przekazywanych przez samorządy. Biorąc powyższe pod uwagę, zakres prowadzonej inwestycji ujętej w załącznikach jest uszczegóławiany i oparty na dokumentacji projektowej w momencie aplikowania o dofinansowanie przedsięwzięcia. Ponadto w każdym przypadku zasadność przyznania środków finansowych powinna być poparta odpowiednim przygotowaniem inwestycji pod kątem efektywności środowiskowej i ekonomicznej. Generalne wnioski z POŚ wskazują, że realizacja celów KPOŚK jest przyjazna środowisku ze względu na zamierzenia i bezpośrednią realizację wymagań ochrony środowiska. Prognoza wskazuje także na inne pozytywne skutki realizacji AKPOŚK 2009, jak zwiększenie dostępności usług kanalizacyjnych ze względu na rozbudowę sieci kanalizacyjnej i poprawę warunków sanitarnych ludności. Jednakże rozwój systemów kanalizacyjnych skutkować będzie nasileniem presji urbanizacyjnej, w tym presji na tereny cenne przyrodniczo. Pozytywna ocena KPOŚK nie wyklucza jednakże potencjalnych konfliktów przyrodniczych, jakie mogą wystąpić w wyniku realizacji niektórych przedsięwzięć objętych Programem. Konflikty te mogą być związane z planowanymi inwestycjami kanalizowania terenów aglomeracji na obszarach Natura 2000 i powinny być rozwiązywane indywidualnie. Władze gmin planując te przedsięwzięcia, powinny zwrócić szczególną uwagę na ochronę obszarów Natura 2000 i zasadność budowania na nich sieci kanalizacyjnej. Bardzo istotnym problemem o charakterze ogólnym jest zagospodarowanie zwiększonej masy osadów powstających w oczyszczalniach ścieków. Osady te powinny być zagospodarowane w sposób niepowodujący negatywnych zmian w środowisku. Uciążliwości dla środowiska będzie powodować proces budowy systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków. Oczyszczalnie po ich wybudowaniu mogą stanowić w czasie eksploatacji źródło hałasu i zanieczyszczenia powietrza. Uciążliwości te będą mogły występować w bezpośrednim otoczeniu. Pole wariantowania działań dla ograniczenia negatywnych skutków pojawia się jedynie w wyznaczaniu granic i obszarów aglomeracji oraz rezygnacji z budowy części lub całości systemów kanalizacji zbiorczej i zastąpienia ich rozwiązaniami indywidualnymi, szczególnie w aglomeracjach małych. Działania te powinny być prowadzone z zastosowaniem najlepszych dostępnych technik (BAT). KPOŚK tworzy ramy dla realizacji tysięcy projektów inwestycyjnych i dziesiątek tysięcy zamierzeń budowlanych, realizowanych w skali całego kraju. Programowanie i realizacja infrastruktury komunalnej powinna, zgodnie z wymogami prawnymi, uwzględniać nowoczesne wymogi ograniczenia negatywnego oddziaływania na środowisko, poprzez zapewnienie realizacji wykorzystywania nowych powierzchni, zachowanie środowiska przyrodniczego w otoczeniu infrastruktury w odpowiednim stanie i jakości, poprawę bezpieczeństwa i jakości życia mieszkańców, a także ochronę zabytków i dóbr materialnych. Poszczególne inwestycje ujęte w KPOŚK powinny być realizowane z zachowaniem odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych, a przede wszystkim z poszanowaniem zasad ochrony środowiska.

7)

W dokumencie tym „AKPOŚK 2008” należy czytać jako „AKPOŚK 2009”.

Monitor Polski Nr 58                — 3014 —                Poz. 775


Projekt AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. oraz POŚ zostały poddane konsultacjom społecznym, które przeprowadzone zostały w okresie 14 kwietnia — 7 maja 2009 r. W ramach konsultacji w tym okresie odbyły się trzy konferencje informacyjne z udziałem gmin, urzędów marszałkowskich i wojewódzkich, regionalnych zarządów gospodarki wodnej oraz organizacji ekologicznych. Uwagi i wnioski zgłoszone w ramach konsultacji społecznych dotyczyły zmian zakresu rzeczowo-finansowego w niektórych aglomeracjach. W przypadku zasadności były uwzględniane. Ponadto dokument był opiniowany przez GDOŚ oraz GIS. Uwagi zgłoszone przez GDOŚ dotyczyły zagadnień związanych z zagospodarowaniem komunalnych osadów ściekowych, które zostały uwzględnione stosownie do zakresu KPOŚK w pkt. 5.2. GIS nie zgłosił uwag do projektu AKPOŚK

2009. 4.3. Omówienie AKPOŚK 2009 AKPOŚK 2009 powstała w wyniku procesu aktualizacyjnego opisanego w pkt. 4.1. Program obejmuje łącznie 1635 aglomeracji, które umieszczono w dwóch załącznikach:

ku

2. W załączniku 1, w ramach wprowadzonej korekty do planów przedstawianych przez gminy, ograniczeniu uległy programy rozwojowe systemów kanalizacyjnych na terenach o zabudowie rozproszonej. Nakłady inwestycyjne na te systemy dostosowano do prognozowanych środków finansowych przeznaczonych na realizację AKPOŚK

2009. Nakłady finansowe na modernizację sieci kanalizacyjnej oraz na rozwój, modernizację i budowę nowych oczyszczalni ścieków, a także na zagospodarowanie osadów, nie uległy zmianie. Załącznik 1 określa niezbędną do wybudowania długość sieci kanalizacyjnej w ramach oszacowanych dostępnych środków finansowych. Inwestycje wskazane w załączniku 1 stanowią priorytet w wypełnieniu postanowień Traktatu Akcesyjnego, dlatego też dostępne środki finansowe powinny być kierowane w pierwszej kolejności na ich realizację. Ewentualna rozbudowa sieci kanalizacyjnych ponad to, co określa załącznik 1, oraz inwestycje ujęte w załączniku 2 będą mogły być realizowane, w miarę dostępnych środków na ich wykonanie przy odpowiednim przygotowaniu inwestycji pod kątem efektywności środowiskowej i ekonomicznej. Będzie to rozpatrywane przez fundusze ekologiczne przy ocenie wniosków o dofinansowanie przedsięwzięć z zakresu budowy, rozbudowy lub modernizacji oczyszczalni ścieków komunalnych i systemów kanalizacji zbiorczej. Wnioski te oparte są o szczegółową dokumentację projektową ustalającą przedmiot, zakres i koszty przedsięwzięć dla wyposażenia zidentyfikowanych aglomeracji w spełniające wymagania prawa systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków. Jako aglomeracje priorytetowe dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego do załącznika 1 włączono: ≥ 15 000, w których oczyszczalnie powinny zapewniać podwyższone usuwanie związków biogennych. Aglomeracje tej wielkości generują ponad 87 % ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych powstającego w aglomeracjach w Polsce. Są one odpowiedzialne za wprowadzanie zasadniczej części związków biogennych z komunalnych źródeł punktowych do wód powierzchniowych i Bałtyku. Wyposażenie tych aglomeracji w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków (spełniające wymagane standardy oczyszczania) ma zasadnicze znaczenie dla ochrony powierzchniowych wód w Polsce. Takie wyposażenie zapewni usunięcie blisko 75 % ładunków związków biogennych: azotu i fosforu ogólnego z obszarów dorzeczy Odry i Wisły — uznanych za „obszary wrażliwe”8), ≥ biodegradowalnych powstającego w aglomeracjach w Polsce, co łącznie z aglomeracjami większymi stanowi ponad 90 % tego ładunku, ≥ rzystało z usług kanalizacyjnych zapewnianych przez zbiorcze systemy kanalizacyjne, -

≥ wymagane standardy oczyszczania, wydajność oczyszczalni nie była mniejsza od 85 % ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych generowanego przez aglomerację, a programy rozwojowe systemów kanalizacyjnych do 2015 r. zapewnią obsługę nie mniej niż 50 % mieszkańców aglomeracji (50 % RLM obsługiwanych przez system kanalizacyjny), RLM,

8)

Obszar wrażliwy oznacza obszar dorzecza, gdzie wymagane jest podwyższone usuwanie biogenów.

Monitor Polski Nr 58                — 3015 —                Poz. 775


≥ sieci, obliczanym jako stosunek efektu ekologicznego systemu kanalizacyjnego przewidywanego do realizacji w latach 2007—2015, mierzonego przyrostem liczby obsługiwanych mieszkańców, do długości sieci kanalizacyjnej przewidywanej do budowy w tym okresie, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji4). Załącznik 1 obejmuje 1313 aglomeracji, z czego 1142 aglomeracji jest objęte AKPOŚK 2005, a co za tym idzie Planem Implementacyjnym przekazanym w 2005 r. do Komisji Europejskiej, oraz 171 nowo wyznaczonych aglomeracji. Jako aglomeracje niestanowiące priorytetu dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego do załącznika 2 włączono: ładunku RLM. Zgodnie z ustaleniami formalnymi przyjętymi do opracowania AKPOŚK 2009 (podanymi w pkt 4.1) w załącznikach 1 i 2 projektu znalazły się tylko te aglomeracje, które spełniły wszystkie te ustalenia. Jednakże wyznaczanie obszaru i granic aglomeracji jest procesem ciągłym, aglomeracje utworzone po dniu 28 lutego 2008 r. (a więc po zamknięciu listy aglomeracji włączonych do Programu) oraz aglomeracje, które w terminie do dnia 31 grudnia 2007 r. nie złożyły odpowiednich informacji na potrzeby drugiej aktualizacji, mają szansę ubiegania się o wpisanie do Programu podczas kolejnej jego aktualizacji. Na spotkaniu Prezesa KZGW z Ministrem Środowiska, które odbyło się w dniu 20 października 2009 r., podjęta została decyzja o utworzeniu załącznika 3 w AKPOŚK

2009. Załącznik 3 — pozostałe aglomeracje, zawiera listę:

9),

ny Informacji na potrzeby aktualizacji KPOŚK nie zostały ujęte w załączniku 1 i 2 AKPOŚK

2009. Obejmuje on 104 aglomeracje, z czego 94 to aglomeracje utworzone po lutym 2008 r. Załącznik ten stanowi listę informacyjną o aglomeracjach, które zostaną zweryfikowane w kolejnej aktualizacji Programu. Aglomeracje te nie są wliczone w koszty realizacji AKPOŚK 2009 oraz do zakresu rzeczowego wykonania systemów zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych. Należy zaznaczyć, że aglomeracje ujęte w tym załączniku objęte zostaną obowiązkiem sprawozdawczym.

5. Charakterystyka AKPOŚK 2009 5.1. Wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków W AKPOŚK 2009 wyróżniono, podobnie jak we wcześniejszych wersjach Programu, 4 grupy wielkości aglomeracji. Podział ten wynika z wymaganych przez polskie prawo standardów jakości oczyszczonych ścieków odprowadzanych do odbiorników10): 0 — grupa aglomeracji o RLM ≥ 100 000 1 — grupa aglomeracji o RLM w przedziale ≥ 2 — grupa aglomeracji o RLM w przedziale ≥ 3 — grupa aglomeracji o RLM w przedziale ≥ Dla poszczególnych aglomeracji występujących w Programie określono zgodnie z wymaganiami art. 43 ust. 3 i 3a Prawa wodnego: ścieków,

9) 10)

Wg systemu informacji prawnej LEX, stan na 13 października 2009 r. Załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 lipca 2006 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.

Monitor Polski Nr 58                — 3016 —                Poz. 775


W AKPOŚK 2009 nie uległy zmianie terminy uzyskania efektu ekologicznego oczyszczania ścieków w aglomeracjach przewidziane do realizacji na lata 2009 -2010 i zapisane w Planie Implementacyjnym, pomimo że gminy w wielu przypadkach sygnalizują poważne opóźnienia i obiektywne przyczyny braku możliwości dotrzymania tych terminów. Informacje dotyczące niezbędnych przedsięwzięć w zakresie rozbudowy, budowy i modernizacji urządzeń kanalizacyjnych, ich zakresu rzeczowo-finansowego oraz terminy ich zakończenia zawarte są w załącznikach 1 i 2 odpowiednio:

Załącznik 1 charakteryzuje programy wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków po przeprowadzeniu odpowiednich korekt dotyczących rozwoju i budowy systemów kanalizacyjnych (informacje wyjaśniające 7.3.). Załącznik 2 zawiera aglomeracje o RLM w przedziale ≥ nalizacyjne i oczyszczalnie ścieków nie ma znaczenia priorytetowego dla wypełnienia postanowień Traktatu Akcesyjnego. Jako oczyszczalnie ścieków spełniające wymagania ilościowe i standardy jakościowe przyjęto zadeklarowane przez gminy spełnienie odpowiednich standardów: dla oczyszczalni ≥ 10 000 RLM na podstawie wyników monitoringu ilości i jakości ścieków:

3/d

i wydajnością

oczyszczalni w RLM,

— w przypadku aglomeracji ≥ 15 000 RLM: BZT5, ChZT, zawiesiny oraz azotu i fosforu ogólnego, — w przypadku aglomeracji ≥

5,

ChZT oraz zawiesiny;

dla oczyszczalni < 10 000 RLM zapewnienie, przy założeniu dopuszczalnego przeciążenia, wydajności oczyszczalni mierzonej RLM odpowiadającej co najmniej 80 % ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych generowanego przez mieszkańców, turystów, a także drobne i średniej wielkości zakłady przemysłowe, oraz obsługi systemami kanalizacyjnymi co najmniej 50 % RLM aglomeracji w 2015 r.; dla wszystkich oczyszczalni nowo budowanych zapewnienie wydajności oczyszczalni nie mniejszej niż ładunki generowane przez aglomerację lub jej część obsługiwaną przez oczyszczalnię. Jako aglomeracje spełniające wymagania ilościowe i standardy jakościowe przyjęto takie, w których wszystkie oczyszczalnie spełniają ww. warunki. Syntetyczne wielkości charakteryzujące AKPOŚK 2009 i wartości wskaźników przedstawiają poniższe tabele.

Monitor Polski Nr 58                — 3017 —                Poz. 775


Tabela

4. Identyfikacja aglomeracji

Tabela

5. Informacja o systemach kanalizacyjnych

PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58 — 3018 — Poz. 775


Tabela

6. Informacje o oczyszczalniach ścieków spełniających obowiązujące standardy

PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58 — 3019 — Poz. 775


Tabela

7. Informacje o oczyszczalniach ścieków, które osiągną wymagane standardy do 2015 r.

PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58 — 3020 — Poz. 775


Tabela

8. Nakłady inwestycyjne planowane na lata 2007—2015

PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58 — 3021 — Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3022 —                Poz. 775


Ocena możliwości sfinansowania AKPOŚK 2009 (informacje wyjaśniające 7.1.) wskazuje, że środki finansowe dostępne w latach 2007—2015 powinny być wystarczające dla realizacji zakresu rzeczowo-finansowego inwestycji ujętych w załączniku 1 AKPOŚK

2009. 5.2. Zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych Sucha masa komunalnych osadów ściekowych powstających w 1798 oczyszczalniach — średnio 0,250 kg s.m. os./m3 oczyszczanych ścieków — została oszacowana na koniec 2015 r. na poziomie 662 tys. ton suchej masy/rok, w tym sucha masa osadów w 120 oczyszczalniach w aglomeracjach ≥ 100 000 RLM stanowi 57 % całkowitej masy komunalnych osadów ściekowych powstających w oczyszczalniach w Polsce. Stanowi to 1,5-krotną ilość masy komunalnych osadów ściekowych powstałych w 2007 r. w oczyszczalniach, które zostały zagospodarowane. Dotychczasowe zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych ukształtowało się w następujący sposób:

Sposoby wykorzystywania komunalnych osadów ściekowych, a także dotyczące tego podstawy prawne i administracyjne, reguluje ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn. zm.). Określa ona, co jest komunalnym osadem ściekowym, oraz w jakich przypadkach i do jakich celów może on być wykorzystany. Zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych powinno być zgodne z celami Krajowego planu gospodarki odpadami

2010. Koszty inwestycyjne zagospodarowania tej masy komunalnych osadów ściekowych — koszty przeróbki osadów do formy możliwej do zagospodarowania — mieszczą się w kosztach oczyszczania ścieków. Koszty te oszacowane zostały przez gminy na poziomie 1 300 mln zł, w tym koszty zagospodarowania osadów ze 120 oczyszczalni w aglomeracjach ≥ 100 000 RLM szacowane są na 620 mln zł. Są to informacje bardzo niepełne, gdyż znaczna część gmin, która przekazała informacje na potrzeby AKPOŚK 2009, nie docenia problemów zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych, co potwierdza prognoza kosztów zagospodarowania tych osadów prezentowana przez gminy na potrzeby AKPOŚK 2009.

6. Planowane efekty realizacji AKPOŚK 2009 6.1. Informacje ogólne AKPOŚK 2009 jest dokumentem strategicznym, w którym oszacowano potrzeby i określono działania na rzecz wyposażenia aglomeracji miejskich i wiejskich w systemy kanalizacyjne i oczyszczalnie ścieków. Liczba wyznaczonych przez gminy i wojewodów aglomeracji objętych Programem jest istotnie mniejsza od liczby gmin w Polsce. Na ogólną liczbę 2478 gmin utworzono 1635 aglomeracji, w tym ok. 100 aglomeracji położonych jest na terenie kilku gmin, a w niektórych gminach wyznaczono po kilka aglomeracji. W 2004 r., przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej, funkcjonowało ok. 1400 systemów kanalizacyjnych. Ludność i przemysł obsługiwane były przez ok. 70 tys. km sieci kanalizacyjnej. W 2004 r. działało 1350 oczyszczalni ścieków, z których 550 wymagało modernizacji lub rozbudowy.

Monitor Polski Nr 58                — 3023 —                Poz. 775


We wszystkich aglomeracjach ≥ 100 000 RLM funkcjonowały oczyszczalnie biologiczne, w szeregu przypadkach także z podwyższonym usuwaniem biogenów. W przypadku Warszawy i Szczecina konieczna była budowa nowych oczyszczalni dla obsługi ponad 50 % istniejącego systemu kanalizacyjnego. Realizacja AKPOŚK 2009 zapewni do 2015 r. obsługę systemami kanalizacyjnymi i oczyszczalniami ścieków 28,7 mln mieszkańców, w tym blisko 100 % ludności miejskiej i ok. 60 % ludności wiejskiej. Przewiduje się, że realizacja załącznika 1 AKPOŚK 2009 obejmować będzie:

Jest to jedno z najbardziej kosztownych przedsięwzięć (patrz tabela

3) realizowanych w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej. Ograniczona ilość dostępnych środków na sfinansowanie AKPOŚK 2009 szacowana na ok. 30,1 mld zł w okresie do 2015 r. (informacje wyjaśniające 7.1.) nie pozwala na realizację wszystkich potrzeb zgłoszonych przez gminy w zakresie realizacji infrastruktury sanitacji. Dlatego też efekty realizacji Programu odniesiono tylko do aglomeracji zamieszczonych w załączniku 1, które stanowią priorytet dla wypełnienia wymogów Traktatu Akcesyjnego. Planowane efekty realizacji AKPOŚK 2009 przedstawiono w odniesieniu do:

tów przejściowych określonych Traktatem Akcesyjnym oraz ładunków azotu i fosforu ogólnego, w 2010 r. 6.2. Wyposażenie aglomeracji w systemy kanalizacyjne W wyniku realizacji AKPOŚK 2009 w 2015 r. wszystkie 1313 aglomeracji będzie wyposażone w systemy kanalizacyjne. Jednakże stopień obsługi aglomeracji przez system kanalizacyjny jest zależny od jego stanu wyjściowego, wielkości aglomeracji oraz rozproszenia zabudowy na obszarze aglomeracji. Tabela

9. Obsługa aglomeracji przez systemy kanalizacyjne

Monitor Polski Nr 58                — 3024 —                Poz. 775


Oczywiste jest, że cały obszar aglomeracji, szczególnie w przypadkach obejmowania przez aglomerację terenów o zabudowie rozproszonej, nie może być ze względów technicznych i ekonomicznych wyposażony w sieciowy, zbiorczy system kanalizacyjny. Zabudowania niepodłączone do systemu kanalizacyjnego muszą mieć zapewnione odprowadzanie i unieszkodliwianie ścieków systemami indywidualnymi (ustawa o utrzymaniu porządku i czystości w gminach, Prawo budowlane, Prawo wodne). W polskim prawie brak jest definicji kryterium wyposażenia jednostki osadniczej w system kanalizacyjny. W dyrektywie 91/271/EWG brak jest jednoznacznej definicji wyposażenia aglomeracji w system kanalizacyjny. Dopiero w dokumentach interpretujących te pojęcia, na potrzeby sprawozdawczości z jej realizacji, przyjęto, że pod pojęciem „wyposażenie aglomeracji w system kanalizacyjny” rozumie się w zasadzie 100 % obsługę aglomeracji systemami sieciowymi. Ewentualne wykorzystanie w aglomeracji systemów indywidualnych do oczyszczania i odprowadzania ścieków może mieć zastosowania bardzo ograniczone i wymagające każdorazowo uzasadnienia. Biorąc pod uwagę ukształtowanie sieci osadniczej w Polsce, wyposażenie aglomeracji w systemy odprowadzania ścieków powinno być osiągnięte przez zastosowanie uzupełniających się nawzajem systemów kanalizacji zbiorczej i systemów indywidualnych, których zakres stosowania powinien być dostosowany do specyfiki każdej aglomeracji. Wyznaczenie aglomeracji ≥ 10 000 RLM jako koniecznych do obsługi systemem kanalizacyjnym nie budzi większych wątpliwości. Dyskusyjnymi i nie zawsze uzasadnionymi technicznie i finansowo mogą być ich granice i zasięg systemów kanalizacji zbiorczej, na skutek objęcia systemami kanalizacyjnymi terenów peryferyjnych aglomeracji o zabudowie rozproszonej i terenów rozwojowych aglomeracji. 6.3. Efekt ekologiczny usuwania ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych Zmniejszony w stosunku do prezentowanych w sprawozdaniach z realizacji KPOŚK efekt usuwania ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych w 2008 r. nastąpił w wyniku wyłączenia 248 aglomeracji z AKPOŚK 2009 z powodów formalnych: aglomeracji, z których wiele spełnia wymagania dyrektywy 91/271/EWG, Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszarów i granic aglomeracji4), co spowodowało zmianę oceny spełnienia przez aglomerację wymagań dyrektywy 91/271/EWG. Szacunek efektów ekologicznych realizacji AKPOŚK 2009 podano w tabeli 10.

Tabela

10. Szacunek efektów ekologicznych usuwania zanieczyszczeń biodegradowalnych w wyniku realizacji AKPOŚK 2009

Monitor Polski Nr 58 — 3025 — Poz. 775


Tabela pokazuje szacunek efektów ekologicznych w ramach wszystkich aglomeracji, uwzględniając aglomeracje, które zgłosiły opóźnienia w terminowej realizacji inwestycji ujętych w KPOŚK.

PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3026 —                Poz. 775


6.4. Wpływ opóźnień realizacji oczyszczalni ścieków na osiągnięcie efektu ekologicznego realizacji Programu w 2010 r. W informacjach na potrzeby AKPOŚK 2009 gminy i urzędy marszałkowskie zgłosiły opóźnienia w zakresie osiągnięcia w 2010 r. zgodnego z wymaganiami prawnymi efektu ekologicznego w grupie aglomeracji Tabela

11. Przewidywane przez gminy opóźnienia w realizacji inwestycji, których celem jest osiągniecie efektu

Opóźnienia te najczęściej są spowodowane przewlekłymi procedurami przygotowania inwestycji do realizacji lub brakiem środków finansowych. Pobieranie od tych gmin przez marszałków podwyższonych opłat za szczególne korzystanie z wód spowoduje bardzo poważne i uciążliwe dodatkowe obciążenie ludności korzystającej z usług kanalizacyjnych świadczonych przez te systemy, w wyniku podwyższenia przez usługodawców taryf za usługi. meracji i niewystarczających w związku z tym wydajności istniejących oczyszczalni ścieków. Skutkować to może niedotrzymaniem określonych w Traktacie Akcesyjnym zobowiązań Polski dla roku 2010 w zakresie wdrażania dyrektywy 91/271/EWG. 6.5. Efekt ekologiczny usuwania ładunków azotu i fosforu ogólnego Efektem ekologicznym realizacji AKPOŚK 2009 na koniec 2015 r. będzie usunięcie 75 % ładunków: azotu ogólnego i fosforu ogólnego pochodzącego ze źródeł komunalnych na terenie Polski i odprowadzanego do wód. Redukcja tego ładunku jest zadaniem priorytetowym dla ochrony wód powierzchniowych płynących i wód Morza Bałtyckiego przed zanieczyszczeniem powodowanym przez ścieki komunalne.

Monitor Polski Nr 58                — 3027 —                Poz. 775


Ładunek ten będzie usunięty przez oczyszczalnie obsługujące 1313 aglomeracji ≥ 2 000 RLM generujących ładunek zanieczyszczeń biodegradowalnych odpowiadający 44 161 819 RLM. 87 % tego ładunku, a w przypadku azotu i fosforu ogólnego niemal 75 %, usuwane będzie w 459 aglomeracjach o RLM ≥ 15 000 obejmujących ponad 500 gmin wyposażonych w rozbudowane i zmodernizowane systemy kanalizacji zbiorczej oraz oczyszczalnie ścieków z pełnym biologicznym oczyszczaniem i podwyższonym usuwaniem biogenów. 198 aglomeracji z przedziału ≥ ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych i nieznaczną część ładunków azotu ogólnego i fosforu ogólnego pochodzących ze źródeł komunalnych na terenie Polski i odprowadzanych do wód. Ścieki z nich odprowadzane mogą stanowić zagrożenie dla czystości wód o charakterze lokalnym, nie stanowią natomiast istotnego zagrożenia dla czystości wód płynących w skali całego kraju i wód Morza Bałtyckiego.

7. Informacje wyjaśniające 7.1. Ocena możliwości sfinansowania AKPOŚK 2009 Koszt realizacji projektu AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. ukształtował się na poziomie 62 207 mln zł, a biorąc pod uwagę środki finansowe wydatkowane na realizację w latach 2003—2006 (11,1 mld zł), koszt wykonania Programu wynosi 73,3 mld zł. Jest to 2-krotnie więcej niż przewidywano wydatkować na ten cel w 2003 r. przy przewidywanym wzroście redukcji ładunków zanieczyszczeń biodegradowalnych jedynie o 9 % — z 41 016 909 do 45 557 956 RLM. Koszt jednostkowy usunięcia ładunku wzrósł z 863 zł/Mk do 1 608 zł/Mk. Decydujący wpływ na wzrost kosztów mają propozycje gmin dotyczące rozwoju systemów kanalizacyjnych: wzrost z 24 086 do 48 518 mln zł — wzrost ponad 2-krotny z uwzględnieniem realizacji lat 2003—2006. Wzrost kosztów realizacji oczyszczalni ścieków z 11 292 do 12 339 mln zł jest umiarkowany i uzasadniony wzrostem kosztów realizacji poszczególnych inwestycji. KPOŚK finansowany jest głównie ze środków własnych gmin i środków unijnych oraz z krajowych funduszy ekologicznych. Warunkiem uzyskania przez gminy dofinansowania z funduszy ekologicznych i środków pomocowych UE jest ich ujęcie w KPOŚK. Z tego powodu w AKPOŚK 2005 znalazło się o blisko 200 aglomeracji więcej niż w KPOŚK, co było wynikiem zabiegania przez gminy o dotacje z funduszy unijnych. Podobna sytuacja nastąpiła w trakcie opracowywania AKPOŚK 2009, przy czym część gmin umieszczona w AKPOŚK 2005 zmieniła decyzję w tym zakresie. Wg roczników GUS „Ochrona środowiska” wydatki inwestycyjne na realizację komunalnych systemów kanalizacyjnych i oczyszczalnie ścieków wyniosły: w tym: na oczyszczalnie ścieków: na systemy kanalizacyjne do odprowadzania ścieków: w tym: na oczyszczalnie ścieków: na systemy kanalizacyjne do odprowadzania ścieków: KPOŚK w 2007 r. finansowany był z następujących źródeł: 781,4 mln zł 2 495,0 mln zł 841,5 mln zł 2 909,9 mln zł

Źródłem, które w latach 2007—2013 nabiera szczególnego znaczenia w finansowaniu KPOŚK, jest Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (POliŚ). W Programie tym na oś priorytetową gospodarka wodno-ściekowa przeznaczono 3 275,2 mln euro, w tym na gospodarowanie wodami 481 mln euro. Zważywszy, że wskaźnik wkładu unijnego dla priorytetu pierwszego wynosi 0,85, łączna wielkość środków finansowych z POliŚ w latach 2007—2013 wyniesie 2 783,9 mln euro z Funduszu Spójności, tj. ok. 10 800 mln zł. Środki te powinny być przeznaczone na dofinansowanie realizacji gospodarki ściekowej w aglomeracjach ≥ 15 000 RLM.

Monitor Polski Nr 58                — 3028 —                Poz. 775


POliŚ powinny być finansowane przez realizację projektów indywidualnych z 16 wojewódzkich programów operacyjnych Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). Tabela 12 określa wysokość wkładu środków UE w ramach regionalnych programów operacyjnych w poszczególnych województwach. Współfinansowanie realizacji systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni na obszarach wiejskich nastąpi z Programu Operacyjnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) oraz z Europejskiego Funduszu Rolnego, a także ze środków krajowych. Tabela

12. Wkład środków UE w ramach regionalnych programów operacyjnych w latach 2007—2013 na realizację inwestycji z zakresu gospodarki wodno-ściekowej

Monitor Polski Nr 58                — 3029 —                Poz. 775


Przyjmując, że: w ramach tego Programu utrzymane zostanie na poziomie ok. 1,8 mld zł rocznie, ok. 2,7 mld zł rocznie11), tj. ok. 683 mln zł rocznie, przy czym maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów w jednej gminie, w okresie realizacji PROW, nie może przekroczyć 4 mln zł (1 024 642,7 euro) — na projekty w zakresie gospodarki wodno-ściekowej, łączna wysokość dostępnych środków finansowych osiągnie poziom ok. 30,1 mld zł. Oznacza to, że: do projektu AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. oszacowanego na 62 207 mln zł oraz ok. 71 % AKPOŚK 2005 będzie możliwe do sfinansowania, 2009 oszacowanego na kwotę ok. 32 mld zł będzie możliwe do sfinansowania. 7.2. Wpływ wyznaczonych granic i obszarów aglomeracji na wysokość opłat ponoszonych przez ludność za usługi kanalizacyjne Upoważnienie ustawowe zawarte w art. 43 ust. 4a i 4b Prawa wodnego wyraźnie wskazuje na konieczność uwzględniania przy określaniu sposobu wyznaczania obszarów i granic aglomeracji kosztów rozwoju i eksploatacji systemu kanalizacji zbiorczej oraz gęstości zaludnienia. Wyznaczenie granicy aglomeracji jako granicy obszaru, na którym ze względu na koncentrację zaludnienia (gęstość zaludnienia) lub koncentrację działalności gospodarczej konieczne jest odprowadzanie ścieków zbiorczymi systemami kanalizacyjnymi do oczyszczalni, ma zasadnicze znaczenie ekonomiczne dla gminy i jej mieszkańców korzystających z usług kanalizacyjnych. Przedsięwzięcia związane z realizacją inwestycji AKPOŚK 2009 są zadaniami własnymi gminy. Inwestycje te finansowane są ze środków własnych gmin, środków pomocowych UE, funduszy ekologicznych i innych źródeł. Koszty funkcjonowania systemów muszą być pokrywane z opłat taryfowych ponoszonych przez ludność korzystającą z systemów. Koszty te obejmują, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 127, poz. 886):

12),

— koszty oczyszczania ścieków, — amortyzację i odpisy umorzeniowe, — opłaty za korzystanie ze środowiska,

11)

Dane te pochodzą z corocznych sprawozdań przekazywanych przez gminy za pośrednictwem urzędów marszałkowskich, dotyczących realizacji inwestycji ujętych w KPOŚK, w których przedstawiane są m.in. informacje o źródłach pochodzenia środków finansowych na inwestycje. Wartość ta została przyjęta na podstawie średniej z lat 2006, 2007 i 2008.

12) Główni beneficjenci PROW to ludność wiejska. W ramach „Osi 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej” pomoc może być przyznana na:

1) projekt realizowany w miejscowości należącej do: — gminy wiejskiej lub — gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców, lub — gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców;

2) projekt spełniający wymagania wynikające z obowiązujących przepisów prawa, które mają do niego zastosowanie.

Monitor Polski Nr 58                — 3030 —                Poz. 775


Na wysokość taryfy najbardziej wpływają: amortyzacja, opłaty środowiskowe i koszty oczyszczania ścieków. Nawet jeżeli realizacja przedsięwzięć inwestycyjnych finansowana była z dotacji, to w opłacie taryfowej musi być uwzględniona amortyzacja. Przy ustalaniu taryf nie można uwzględniać finansowania skrośnego, w tym dotowania taryfy przez gminy. Dlatego też, ustalając granice aglomeracji, trzeba mieć na uwadze możliwość pokrywania opłat taryfowych przez mieszkańców danej aglomeracji. Analiza przyszłych taryf za usługi i możliwość pokrywania tych opłat przez ludność powinna być prowadzona niezależnie dla całej aglomeracji i poszczególnych miejscowości w nią wchodzących. Działaniem poprzedzającym wyznaczenie aglomeracji i zasięgu systemu kanalizacyjnego powinno być opracowanie koncepcji rozwoju wyposażenia aglomeracji w systemy zbierania i oczyszczania ścieków komunalnych uwzględniającej realne źródła finansowania inwestycji. PRZYKŁAD Same koszty amortyzacji sieci kanalizacyjnej odbierającej ścieki przy działce szerokości 30 m i zabudowie dwustronnej wyniosą ok. 7 zł/Mk, przy następujących założeniach: gęstość zaludnienia ok. 30 Mk/ha terenu zabudowy brutto, długość kanału 4 m/Mk, tj. 250 Mk/1000 m kanału, koszt kanału z kanałami zbiorczymi, przewodami tłocznymi i pompowniami ok. 2000 zł/Mk, okres amortyzacji dla przedsięwzięć współfinansowanych przez UE 25 lat Uwzględniając koszty funkcjonowania, opłaty środowiskowe itp., opłata taryfowa za usługi kanalizacyjne ukształtuje się na poziomie ok. 15 zł/Mk/miesiąc. Przy mniejszej gęstości zaludnienia koszty ulegną podwyższeniu proporcjonalnie do wskaźnika długości sieci, której koszty stanowią przeciętnie ok. 70 % kosztów budowy całego systemu. Pomocnymi w wyznaczaniu granic aglomeracji, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji, mogą być zalecenia „Wytycznych ATV — A200P Zasady usuwania ścieków z terenów o zabudowie rozproszonej” z maja 1997 r. i wyniki pracy Instytutu Ochrony Środowiska „Wpływ zagospodarowania terenu na stosowanie innych sposobów usuwania ścieków niż systemami kanalizacji zbiorczej”. Warszawa, grudzień 2000 r., wskazujące graniczną wartość gęstości zaludnienia obszaru aglomeracji 25—30 Mk/ha, powyżej której uzasadnione jest stosowanie odprowadzania ścieków systemami kanalizacji zbiorczej. I ta wartość gęstości zaludnienia lub gęstość sieci 200—250 Mk/km sieci zbierającej ścieki (ekwiwalentna długość sieci grawitacyjnej w przypadku przewodów tłocznych i niekonwencjonalnych systemów odprowadzania ścieków) są wielkościami granicznymi uzasadniającymi wyznaczenie granic i obszaru aglomeracji oraz zasięgu systemu kanalizacji zbiorczej. 7.3. Zasady korekty programu rozwoju systemów kanalizacyjnych w latach 2007—2015 Założono, że efekt ekologiczny rozbudowy bądź budowy systemu kanalizacyjnego zaproponowany przez gminy w postaci przyrostu liczby obsługiwanych mieszkańców nie ulegnie zmianie w stosunku do projektu AKPOŚK 2009 w wersji z października 2008 r. Jednakże zostanie on osiągnięty przy zmniejszonych nakładach finansowych. Wynikająca z tego założenia korekta polegała na przyjęciu: dla prognozy długości sieci niezbędnej dla obsługi przyrostu liczby mieszkańców korzystających z usług kanalizacyjnych świadczonych przez systemy kanalizacji zbiorczej w latach 2007—2015, przyjęcie średniego wskaźnika koncentracji ze wskaźników:

cyjnych, lecz nie mniejszego niż 120 Mk/km sieci przewidywanej do budowy. Skorygowaną długość sieci kanalizacyjnej o znaczeniu priorytetowym, która jest konieczna do budowy w latach 2007—2015, obliczano jako iloczyn: w latach 2007—2015 i średniego wskaźnika koncentracji ze wskaźników: — dla istniejącej sieci kanalizacyjnej i obsługiwanych przez nią mieszkańców w 2006 r., — zaproponowanego przez gminy dla przyrostu w latach 2007—2015 liczby mieszkańców korzystających z usług kanalizacyjnych. Średni wskaźnik koncentracji został przyjęty jako nie mniejszy niż 120 Mk/km sieci kanalizacyjnej.

Monitor Polski Nr 58                — 3031 —                Poz. 775


dla prognozy nakładów inwestycyjnych na budowę sieci kanalizacyjnej po przyjęciu zgodnie z propozycjami gmin jednostkowych wskaźników kosztów budowy tej sieci (zł/km), z wyjątkiem wypadków rażąco odbiegających od przeciętnych: jeśli wskaźnik przekraczał 2-krotnie wartość średnią w danej grupie wielkości aglomeracji, to przyjmowano tę 2-krotną wartość. Nakłady inwestycyjne na budowę sieci kanalizacyjnej obliczano jako iloczyn jednostkowego kosztu budowy tej sieci i skorygowanej długości sieci o znaczeniu priorytetowym.

8. Podsumowanie i wnioski

1. Zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z Traktatu Akcesyjnego i przyjętą przez Komisję Europejską interpretacją przepisów dyrektywy 91/271/EWG dotyczącą wyposażenia aglomeracji w oczyszczalnie ścieków i systemy kanalizacji zbiorczej, wszystkie aglomeracje o RLM ≥ 2 000 wyznaczone zgodnie z definicją aglomeracji powinny zostać wyposażone do dnia 31 grudnia 2015 r. w oczyszczalnie o wydajności odpowiadającej ładunkowi zanieczyszczeń generowanemu przez aglomeracje i w zbiorcze systemy kanalizacyjne, zapewniające obsługę blisko 100 % RLM aglomeracji. Pozostała część obszaru aglomeracji nieobsługiwana systemem kanalizacyjnym powinna mieć zapewnione odprowadzenie i oczyszczanie ścieków przy wykorzystaniu systemów indywidualnych.

2. W dokumencie AKPOŚK 2009 aglomeracje umieszczone zostały w trzech załącznikach: nego i obejmuje 1313 aglomeracji o łącznym RLM 44 161 819, tu Akcesyjnego i obejmuje 322 aglomeracje o łącznym RLM 1 360 434, nie spełniły wymogów formalnych, by znaleźć się w załączniku 1 lub

2. Aglomeracje te nie są wliczone do zakresu rzeczowego i finansowego AKPOŚK 2009.

3. Zakres rzeczowy AKPOŚK 2009 w zakresie budowy i modernizacji sieci kanalizacyjnych przedstawia się następująco: 2 883 km sieci kanalizacyjnej, 72 km sieci kanalizacyjnej.

4. Ładunek zanieczyszczeń biodegradowalnych pochodzący z 1313 aglomeracji ≥ 2 000 RLM generujących ładunek o wielkości 44 161 819 RLM będzie usunięty przez 1465 oczyszczalni. Z tego ładunku 87 % usuwane będzie w 459 aglomeracjach o RLM ≥ 15 000, które obejmują ponad 500 gmin. Pozostałe 13 % ładunku zanieczyszczeń biodegradowalnych usuwane będzie przez oczyszczalnie w 198 aglomeracjach z przedziału ≥

5. Nakłady finansowe na realizację zakresu rzeczowo-finansowego przedsięwzięć zestawionych w załączniku 1 szacowane są na kwotę: 31,9 mld zł w tym: na systemy kanalizacyjne na oczyszczalnie ścieków na zagospodarowanie osadów 19,2 mld zł 11,4 mld zł 1,3 mld zł

Szacowana kwota dostępnych środków finansowych na realizację AKPOŚK 2009 w latach 2007—2015 wynosi ok. 30,1 mld zł. Oznacza to, że środki te pozwolą na sfinansowanie inwestycji określonych w załączniku 1 AKPOŚK 2009.

6. Umieszczenie w AKPOŚK 2009 aglomeracji i przypisanych im ogólnych ustaleń programowych dotyczących systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków, w tym przewidywanych kosztów realizacyjnych, nie stanowi zobowiązania Państwa w zakresie przyznania środków finansowych.

7. Ujęcie w zapisach AKPOŚK 2009 danej aglomeracji stanowi kryterium do ubiegania się gmin o dofinansowanie i jest podstawą do sformułowania wniosku(ów) do odpowiednich programów pomocowych i funduszy ekologicznych o dofinansowanie programu wyposażenia aglomeracji w system kanalizacyjny i oczyszczalnię ścieków bądź modernizacji i rozwoju tego systemu.

8. Bardzo poważnym problemem dla realizacji zobowiązań traktatowych będzie zapewnienie przez gminy usług kanalizacyjnych świadczonych mieszkańcom aglomeracji. Zgodnie z przyjętą przez Komisję Europejską interpretacją przepisów dyrektywy 91/271/EWG aglomeracja jest uznawana za wyposażoną w system kanalizacyjny, jeżeli blisko 100 % mieszkańców korzysta z tego systemu, a tylko nieznaczna część ludności aglomeracji korzysta z indywidualnych systemów odprowadzania ścieków.

Monitor Polski Nr 58                — 3032 —                Poz. 775


Wymaganie to jest bardzo trudne do osiągnięcia z uwagi na dominującą w Polsce zabudowę rozproszoną na terenach wiejskich, w małych miastach i na obrzeżach dużych aglomeracji. Prognoza wyposażenia aglomeracji w systemy kanalizacyjne wskazuje, że do końca 2015 r. liczba mieszkańców aglomeracji obsługiwana przez systemy wahać się będzie w granicach 75—100 % w aglomeracjach ≥ 100 000 RLM oraz 50—100 % aglomeracji, w których wydajność oczyszczalni jest często znacznie mniejsza od ładunków zanieczyszczeń generowanych przez aglomeracje w wyznaczonych granicach.

9. Realizacja inwestycji ujętych w AKPOŚK 2009 spowoduje wzrost problemu zagospodarowania komunalnych osadów ściekowych z oczyszczalni ścieków. Masa osadów z oczyszczalni wzrośnie ok. 1,5-krotnie, tj. z 450 tys. ton suchej masy/rok (2007 r.) do 662 tys. ton suchej masy/rok (2015 r.). 57 % całej masy osadów powstających w oczyszczalniach w Polsce pochodzi ze 120 oczyszczalni w aglomeracjach ≥ 100 000 RLM, dla których wskazanym sposobem zagospodarowania jest ich termiczne przekształcanie. Problem ten powinien być uwzględniony w planach gospodarki odpadami. Zagospodarowanie komunalnych osadów ściekowych powinno być zgodne z Krajowym planem gospodarki odpadami

2010.

10. AKPOŚK 2009 wskazuje na opóźnienia w realizacji zobowiązań Polski na lata 2005—2010. Opóźnienia te są spowodowane przede wszystkim przewlekłymi procedurami przygotowania inwestycji do realizacji i brakiem środków finansowych. Może to mieć wpływ na wypełnienie określonych w Traktacie Akcesyjnym zobowiązań Polski dla roku 2010 w zakresie wdrażania dyrektywy 91/271/EWG. Konieczne jest podjęcie przez gminy działań zmierzających do wyeliminowania lub zminimalizowania opóźnień, zwłaszcza w odniesieniu do aglomeracji wymienionych w tabeli

12.

11. Po zatwierdzeniu przez Radę Ministrów AKPOŚK 2009 konieczna będzie aktualizacja Planu Implementacyjnego.

12. W dalszych pracach związanych z Programem i jego aktualizacjami uwzględniane będą założenia Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju w celu zachowania spójności w dokumentach programowych.

13. Obecnie prowadzona jest nowelizacja rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. z 2004 r. Nr 283, poz. 2841, z późn. zm.). Kierunek proponowanych zmian dotyczy oprócz dostosowania zapisów rozporządzenia do ustawy — Prawo wodne w zakresie procedur wyznaczania aglomeracji, uszczegółowienia zasadności budowania sieci kanalizacyjnej na danym terenie, a przez to właściwe wydatkowanie środków finansowych.

14. Opracowywanie AKPOŚK 2009 trwało ponad dwa lata, a jedną z głównych przyczyn tak długiego czasu prac nad tym dokumentem był brak automatycznej kontroli jakości danych dostarczanych przez gminy. Dlatego też konieczne jest zbudowanie systemu informatycznego KPOŚK, który umożliwi nie tylko weryfikację danych wyjściowych do dalszych działań, ale zapewni również możliwość monitorowania przebiegu realizacji inwestycji KPOŚK oraz usprawni prace związane z jego koordynacją i sprawozdawczością.

15. W celu wsparcia samorządów w realizacji inwestycji zapisanych w KPOŚK, KZGW zaktualizuje opracowany w 2006 roku Poradnik w zakresie wdrażania Krajowego programu oczyszczania ścieków komunalnych dla administracji samorządowej jako beneficjenta.

16. Konieczne jest uściślenie współpracy z instytucjami mającymi wpływ na realizację Programu, w szczególności w zakresie jego finansowania. Współpraca ta poprzez wymianę informacji umożliwi monitorowanie stanu realizacji i finansowania inwestycji w aglomeracjach. Pozwoli to na zidentyfikowanie aglomeracji, które nie uzyskały jeszcze wsparcia finansowego w realizacji zamierzonego przedsięwzięcia, a są istotne z punktu widzenia osiągnięcia efektu ekologicznego oraz wypełnienia zobowiązań traktatowych. Dzięki temu możliwe będzie reagowanie i właściwe wykorzystanie dostępnych środków finansowych na wsparcie tych inwestycji. W tym celu KZGW do końca maja 2010 r. sporządzi wykaz aglomeracji z podaniem źródeł ich finansowania, który następnie przekaże do Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. LEGENDA DO ZAŁĄCZNIKÓW 1, 2, 3 AKPOŚK 2009 AGLOMERACJA — DANE PODSTAWOWE

1. l_d aglomeracji,

2. nazwa aglomeracji,

3. powiat,

4. woj. — nazwa województwa: DO — dolnośląskie KP — kujawsko-pomorskie LE — lubelskie LU — lubuskie LO — łódzkie

Monitor Polski Nr 58                — 3033 —                Poz. 775


MP MZ OP PK PL PM SL SW WM WI ZA

5. dorzecze: Wisła Odra

— małopolskie — mazowieckie — opolskie — podkarpackie — podlaskie — pomorskie — śląskie — świętokrzyskie — warmińsko-mazurskie — wielkopolskie — zachodniopomorskie

6. region wodny: MW — Region Małej Wisły GW — Region Górnej Wisły SW — Region Środkowej Wisły DW — Region Dolnej Wisły GO — Region Górnej Odry SO — Region Środkowej Odry WT — Region Warty DO — Region Dolnej Odry i Przymorza

7. gmina wiodąca w aglomeracji,

8. gminy w aglomeracji,

9. nr rozporządzenia ustanawiającego aglomerację,

10. RLM aglomeracji zgodnie z rozporządzeniem ustanawiającym aglomerację RLM (równoważna liczba mieszkańców) oznacza ładunek substancji organicznych biologicznie rozkładalnych wyrażony jako wskaźnik pięciodobowego biochemicznego zapotrzebowania na tlen w ilości 60 g tlenu na dobę — art. 43 ust. 2 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn. zm.),

11. liczba mieszkańców (Mk) w aglomeracji, stan na 31.12.2006 r.,

12. symbol grupy aglomeracji (0, 1, 2, 3): 0 — grupa aglomeracji o RLM ≥100 000, 1 — grupa aglomeracji o RLM w przedziale ≥ 2 — grupa aglomeracji o RLM w przedziale ≥ 3 — grupa aglomeracji o RLM w przedziale ≥ SYSTEMY KANALIZACYJNE Stan na 31.12.2006 r.

13. liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego,

14. długość sieci kanalizacyjnej ogółem (sanitarnej i ogólnospławnej) w aglomeracji,

15. % Mk korzystających z sieci kanalizacyjnej,

16. RLM Mk korzystających z sieci kanalizacyjnej,

17. % RLM korzystających z sieci kanalizacyjnej,

18. wskaźnik koncentracji — liczba Mk przypadająca na 1 km istniejącej sieci kanalizacyjnej [Mk/km]. Stan planowany na 31.12.2015 r.

19. przyrost Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego w latach 2007—2015,

20. liczba Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego, stan na 31.12.2015 r.,

21. % Mk korzystających z systemu kanalizacyjnego, stan na 31.12.2015 r.,

22. RLM korzystających z sieci kanalizacyjnej, stan na 31.12.2015 r.,

23. % RLM korzystających z sieci kanalizacyjnej, stan na 31.12.2015 r.

24. wskaźnik koncentracji przyrostu Mk korzystających z sieci kanalizacyjnej na 1 km tej sieci w latach 2007—2015 [Mk/km],

Monitor Polski Nr 58                — 3034 —                Poz. 775


25. długość sieci kanalizacyjnej planowana do budowy na lata 2007—2015,

26. długość sieci kanalizacyjnej planowana do modernizacji na lata 2007—2015. OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW Stan na 31.12.2006 r.

27. l_d oczyszczalni ścieków,

28. nazwa oczyszczalni,

29. przepustowość istniejącej oczyszczalni ścieków [m3/d],

30. wydajność oczyszczalni w RLM,

31. rodzaj istniejącej oczyszczalni (B, non B, PUB1, non PUB1, PUB2, non PUB2): non B — oczyszczalnia biologiczna niespełniająca standardów odprowadzanych ścieków dla aglomeB — oczyszczalnia biologiczna spełniająca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji

non PUB1 — oczyszczalnia jw., lecz niespełniająca standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N i P, PUB1 — oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniająca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji ≥ 100 000 RLM, nonPUB2 — oczyszczalnia jw., lecz niespełniająca standardów odprowadzanych ścieków w zakresie usuwania N i P, PUB2 — oczyszczalnia biologiczna z podwyższonym usuwaniem związków azotu (N), fosforu (P) spełniająca standardy odprowadzanych ścieków dla aglomeracji ≥ Działania inwestycyjne planowane do 31.12.2015 r.

32. rodzaj planowanej oczyszczalni,

33. rodzaj inwestycji: I — istniejąca oczyszczalnia, która spełnia wymagania i nie wymaga inwestycji, BN — budowa nowej oczyszczalni, M — istniejąca oczyszczalnia, która spełnia wymagania ze względu na przepustowość, lecz wymaga modernizacji ze względu na jakość odprowadzanych ścieków, R — istniejąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość, RM — istniejąca oczyszczalnia, która wymaga rozbudowy ze względu na przepustowość oraz modernizacji części obiektów, MO — modernizacja tylko części osadowej oczyszczalni,

34. przepustowość oczyszczalni [m3/d],

35. wydajność oczyszczalni w RLM. OSADY

36. ilość suchej masy osadów powstających w oczyszczalni, stan na 31.12.2015 r. [kg s.m./d]. TERMINY OSIĄGNIĘCIA EFEKTÓW EKOLOGICZNYCH

37. termin osiągnięcia efektu ekologicznego w zakresie oczyszczania ścieków,

38. termin osiągnięcia efektu ekologicznego w aglomeracji,

39. termin osiągnięcia efektu ekologicznego w zakresie gospodarki osadowej. FINANSOWANIE Nakłady inwestycyjne planowane na lata 2007—2015 [tys. zł]

40. na sieci kanalizacyjne,

41. na oczyszczalnie ścieków wraz z przeróbką osadu,

42. na zagospodarowanie osadu,

43. na oczyszczalnie ścieków wraz z przeróbką osadu i jego zagospodarowaniem,

44. ogółem.

Monitor Polski Nr 58                — 3035 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3036 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3037 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3038 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3039 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3040 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3041 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3042 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3043 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3044 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3045 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3046 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3047 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3048 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3049 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3050 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3051 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3052 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3053 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3054 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3055 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3056 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3057 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3058 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3059 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3060 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3061 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3062 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3063 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3064 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3065 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3066 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3067 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3068 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3069 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3070 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3071 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3072 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3073 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3074 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3075 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3076 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3077 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3078 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3079 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3080 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3081 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3082 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3083 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3084 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3085 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3086 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3087 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3088 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3089 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3090 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3091 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3092 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3093 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3094 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3095 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3096 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3097 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3098 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3099 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3100 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3101 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3102 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3103 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3104 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3105 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3106 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3107 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3108 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3109 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3110 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3111 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3112 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3113 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3114 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3115 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3116 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3117 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3118 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3119 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3120 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3121 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3122 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3123 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3124 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3125 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3126 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3127 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3128 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3129 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3130 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3131 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3132 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3133 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3134 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3135 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3136 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3137 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3138 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3139 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3140 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3141 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3142 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3143 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3144 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3145 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3146 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3147 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3148 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3149 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3150 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3151 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3152 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3153 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3154 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3155 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3156 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3157 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3158 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3159 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3160 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3161 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3162 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3163 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3164 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3165 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3166 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3167 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3168 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3169 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3170 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3171 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3172 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3173 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3174 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3175 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3176 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3177 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3178 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3179 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3180 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3181 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3182 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3183 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3184 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3185 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3186 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3187 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3188 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3189 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3190 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3191 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3192 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3193 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3194 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3195 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3196 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3197 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3198 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3199 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3200 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3201 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3202 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3203 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3204 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3205 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3206 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3207 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3208 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3209 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3210 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3211 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3212 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3213 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3214 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3215 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3216 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3217 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3218 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3219 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3220 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3221 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3222 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3223 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3224 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3225 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3226 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3227 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3228 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3229 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3230 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3231 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3232 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3233 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3234 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3235 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3236 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3237 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3238 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3239 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3240 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3241 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3242 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3243 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3244 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3245 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3246 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3247 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3248 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3249 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3250 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3251 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3252 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3253 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3254 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3255 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3256 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3257 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3258 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3259 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3260 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3261 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3262 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3263 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3264 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3265 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3266 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3267 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3268 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3269 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3270 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3271 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3272 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3273 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3274 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3275 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3276 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3277 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3278 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3279 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3280 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3281 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3282 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3283 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3284 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3285 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3286 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3287 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3288 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3289 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3290 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3291 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3292 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3293 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3294 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3295 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3296 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3297 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3298 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3299 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3300 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3301 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3302 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

Monitor Polski Nr 58                — 3303 —                Poz. 775


PODGLĄD CZEŚCI STRONY NIEDOSTĘPNY! ABY ZAPOZNAĆ SIĘ Z TREŚCIĄ STRONY POBIERZ PDF.

pobierz plik

Monitor Polski Nr 58, poz. 775 z 2010 - pozostałe dokumenty:

porady prawne online

Informujemy, iż zgodnie z przepisem art. 25 ust. 1 pkt. 1 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r. Nr 90 poz. 631), dalsze rozpowszechnianie artykułów i porad prawnych publikowanych w niniejszym serwisie jest zabronione.