Art. 86. Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników.
Art. 87. § 1. Pełnomocnikiem może być adwokat lub radca prawny, a w sprawach własności przemysłowej także rzecznik patentowy, a ponadto osoba sprawująca zarząd majątkiem lub interesami strony oraz osoba pozostająca ze stroną w stałym stosunku zlecenia, jeżeli przedmiot sprawy wchodzi w zakres tego zlecenia, współuczestnik sporu, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia.
§ 2. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nie posiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Osoba prawna prowadząca, na podstawie odrębnych przepisów, obsługę prawną przedsiębiorcy, osoby prawnej lub innej jednostki organizacyjnej może udzielić pełnomocnictwa procesowego - w imieniu podmiotu, którego obsługę prawną prowadzi - adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli została do tego upoważniona przez ten podmiot.
§ 3. W sprawach o ustalenie i zaprzeczenie pochodzenia dziecka i o roszczenia alimentacyjne pełnomocnikiem może być również przedstawiciel właściwego w sprawach z zakresu pomocy społecznej organu jednostki samorządu terytorialnego oraz organizacji społecznej, mającej na celu udzielanie pomocy rodzinie.
§ 4. W sprawach związanych z prowadzeniem gospodarstwa rolnego pełnomocnikiem rolnika może być również przedstawiciel organizacji zrzeszającej rolników indywidualnych, której rolnik jest członkiem.
§ 5. W sprawach związanych z ochroną praw konsumentów pełnomocnikiem może być przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należy ochrona konsumentów.
§ 6. W sprawach związanych z ochroną własności przemysłowej pełnomocnikiem twórcy projektu wynalazczego może być również przedstawiciel organizacji, do której zadań statutowych należą sprawy popierania własności przemysłowej i udzielania pomocy twórcom projektów wynalazczych.
Art. 871. § 1. W postępowaniu przed Sądem Najwyższym obowiązuje zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych. Zastępstwo to dotyczy także czynności procesowych związanych z postępowaniem przed Sądem Najwyższym, podejmowanych przed sądem niższej instancji.
§ 2. Przepisu § 1 nie stosuje się w postępowaniu o zwolnienie od kosztów sądowych oraz o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego oraz gdy stroną, jej organem, jej przedstawicielem ustawowym lub pełnomocnikiem jest sędzia, prokurator, notariusz albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, a także gdy stroną, jej organem lub jej przedstawicielem ustawowym jest adwokat, radca prawny lub radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.
§ 3. Przepisu § 1 nie stosuje się także wtedy, gdy zastępstwo procesowe Skarbu Państwa jest wykonywane przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa.
Art. 88. Pełnomocnictwo może być albo procesowe - bądź to ogólne, bądź do prowadzenia poszczególnych spraw - albo do niektórych tylko czynności procesowych.
Art. 89. § 1. Pełnomocnik jest obowiązany przy pierwszej czynności procesowej dołączyć do akt sprawy pełnomocnictwo z podpisem mocodawcy lub wierzytelny odpis pełnomocnictwa wraz z odpisem dla strony przeciwnej. Adwokat, radca prawny, rzecznik patentowy, a także radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa mogą sami uwierzytelnić odpis udzielonego im pełnomocnictwa oraz odpisy innych dokumentów wykazujących ich umocowanie. Sąd może w razie wątpliwości zażądać urzędowego poświadczenia podpisu strony. Zdania pierwszego nie stosuje się w przypadku dokonania czynności procesowej w elektronicznym postępowaniu upominawczym, jednak pełnomocnik powinien powołać się na pełnomocnictwo, wskazując jego datę, zakres oraz okoliczności wymienione w art. 87.
§ 2. W toku sprawy pełnomocnictwo może być udzielone ustnie na posiedzeniu sądu przez oświadczenie złożone przez stronę i wciągnięte do protokołu.
§ 3.
Art. 90. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pełnomocnictwo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała.
Art. 91. Pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do:
1) wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, nie wyłączając powództwa wzajemnego, skargi o wznowienie postępowania i postępowania wywołanego ich wniesieniem, jako też wniesieniem interwencji głównej przeciwko mocodawcy;
2) wszelkich czynności dotyczących zabezpieczenia i egzekucji;
3) udzielenia dalszego pełnomocnictwa procesowego adwokatowi lub radcy prawnemu;
4) zawarcia ugody, zrzeczenia się roszczenia albo uznania powództwa, jeżeli czynności te nie zostały wyłączone w danym pełnomocnictwie;
5) odbioru kosztów procesu od strony przeciwnej.
Art. 92. Zakres, czas trwania i skutki umocowania szerszego niż pełnomocnictwo procesowe, jak również umocowanie do poszczególnych czynności procesowych, ocenia się według treści pełnomocnictwa oraz przepisów prawa cywilnego.
Art. 93. Mocodawca stawający jednocześnie z pełnomocnikiem może niezwłocznie prostować lub odwoływać oświadczenia pełnomocnika.
Art. 94. § 1. Wypowiedzenie pełnomocnictwa procesowego przez mocodawcę odnosi skutek prawny w stosunku do sądu z chwilą zawiadomienia go o tym, w stosunku zaś do przeciwnika i innych uczestników - z chwilą doręczenia im tego zawiadomienia przez sąd.
§ 2. Adwokat lub radca prawny, który wypowiedział pełnomocnictwo, obowiązany jest działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku. Każdy inny pełnomocnik powinien, mimo wypowiedzenia, działać za mocodawcę przez ten sam czas, jeżeli jest to konieczne do uchronienia mocodawcy od niekorzystnych skutków prawnych.
Art. 95. Przepis artykułu poprzedzającego stosuje się odpowiednio do adwokata lub radcy prawnego ustanowionego przez sąd w przypadku zwolnienia go od obowiązku zastępowania strony w procesie.
Art. 96. W razie śmierci strony albo utraty przez nią zdolności sądowej pełnomocnictwo wygasa. Jednakże pełnomocnik procesowy działa aż do czasu zawieszenia postępowania.
Art. 97. § 1. Po wniesieniu pozwu sąd może dopuścić tymczasowo do podjęcia naglącej czynności procesowej osobę nie mogącą na razie przedstawić pełnomocnictwa. Zarządzenie to sąd może uzależnić od zabezpieczenia kosztów.
§ 2. Sąd wyznaczy równocześnie termin, w ciągu którego osoba działająca bez pełnomocnictwa powinna je złożyć albo przedstawić zatwierdzenie swej czynności przez stronę. Jeżeli termin upłynął bezskutecznie, sąd pominie czynności procesowe tej osoby. W tym wypadku przeciwnik może żądać od działającego bez umocowania zwrotu kosztów spowodowanych jego tymczasowym dopuszczeniem
Poprzedni rozdział: DZIAŁ IV. PRZYPOZWANIE (art. 84 - 85) | Następny rozdział: DZIAŁ I. ZWROT KOSZTÓW PROCESU (art. 98 - 110) |
Umowny dział spadku - kompletny poradnik prawny 2025
Kompleksowy poradnik po umownym dziale spadku w 2025 roku. Dowiedz się kiedy możesz dokonać podziału spadku, jakie są wymagania formalne i jak zalicza (...)
Kurator dla nieznanego z miejsca pobytu
Wskazanie adresu zamieszkania pozwanego jest niezbędnym elementem pozwu. Jednakże przecież nie zawsze mamy możliwość wskazania tego adresu, z uwagi (...)
Odwołanie od decyzji administracyjnej 2025 - Jak napisać i w jakim terminie?
Kompletny przewodnik: jak napisać odwołanie od decyzji administracyjnej, terminy, procedura krok po kroku. Wzory i praktyczne porady na 2025 rok
Dzierżawa 2025: Kompletny przewodnik prawny - umowa, obowiązki, prawo pierwokupu
Wszystko o dzierżawie w 2025 roku: jak zawrzeć umowę dzierżawy, jakie są obowiązki stron, prawo pierwokupu nieruchomości rolnych. Praktyczny przewodnik (...)
Umowa dożywocia 2025 - na czym polega i jak zawrzeć?
Wszystko o umowie dożywocia w 2025 roku. Dowiedz się na czym polega, jak zawrzeć, jakie ma zalety i wady. Praktyczny przewodnik z przykładami i aktualnym (...)
W stosunkach umownych zawieranych między stronami można się spotkać z praktyką formułowania preambuły, która jest swego rodzaju „wstępem” (...)
Zaliczka czy zadatek? Jaką funkcję spełnia zaliczka
Zaliczka a zadatek - poznaj kluczowe różnice prawne w 2025. Kiedy stosować zadatek, a kiedy zaliczkę? Praktyczne przykłady i aktualne przepisy Kodeksu (...)
Umowa najmu lokalu mieszkalnego 2025 - Kompletny poradnik prawny
? Jak zawrzeć umowę najmu lokalu w 2025? ? Prawa i obowiązki stron ? Nowe przepisy podatkowe ? Wzór umowy ? Praktyczne porady prawne
Czy trzeba samemu rozliczyć PIT za 2023 rok?
PIT to podatek dotyczący osobistego dochodu (z angielskiego Personal Income Tax), ale wcale nie trzeba go obliczać osobiście. Można się zdać na stworzone (...)
Jak umówić się, który sąd ma rozstrzygać spory między stronami?
W pewnych granicach dopuszczalne jest porozumienie stron w kwestii właściwości sądu, a więc poddanie sprawy do rozstrzygnięcia innemu sądowi niż (...)
Czy osoba nie będąca prawnikiem może występować w roli pełnomocnika w sprawie rozwodowej?
O tym, kto może pełnić rolę pełnomocnika procesowego mówi art. 87 kodeksu postępowania cywilnego. W sprawie rozwodowej mogą to być oprócz adwokata (...)
Czy posiedzenia sądowe w sprawach rozwodowych są jawne?
Co do zasady posiedzenia sądowe w sprawach o rozwód odbywają się przy drzwiach zamkniętych, chyba że obie strony postępowania wyrażą (...)
Na wstępie należy wyjaśnić, że posiedzenie prowadzone przy drzwiach zamkniętych (potocznie określane jako posiedzenie zamknięte) jest czymś innym (...)
Podmiotowy zakres pełnomocnictwa procesowego przewidziany jest w treści art. 87 kodeksu postępowania cywilnego. Paragraf pierwszy tego artykułu stanowi, (...)
Podstawą do udzielenia aplikantowi adwokackiemu upoważnienia do zastępowania adwokata w trakcie postępowania jest art. 77 prawa o adwokaturze (Dz. (...)
Niniejsza informacja prawna zakłada, że opisane w stanie faktycznym sprawy były (są) rozpatrywane w postępowaniu karnym. Do akt sprawy w postępowaniu (...)
Zakładamy, że pytającemu chodzi o mediację w postępowaniu sądowo-administracyjnym. Postępowanie mediacyjne stanowi szczególny tryb postępowania (...)
Podmioty mogące zadawać pytania w trakcie przesłuchania zostały określone w art. 171 § 2 k.p.k. Art. 171. § 1. Osobie (...)
Strona w postępowaniu może zgłaszać wszelkie wnioski. Jeżeli są składane poza rozprawą, powinny one spełniać wymagania formalne przewidziane (...)
W przypadku zaistnienia sporu przed sądem strona może udzielić pełnomocnictwa procesowego, szerszego niż procesowe lub pełnomocnictwa do poszczególnych (...)
Informujemy, iż zgodnie z przepisem art. 25 ust. 1 pkt. 1 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r. Nr 90 poz. 631), dalsze rozpowszechnianie artykułów i porad prawnych publikowanych w niniejszym serwisie jest zabronione.