Art. 40. § 1. Sędzia jest z mocy prawa wyłączony od udziału w sprawie, jeżeli:
1) sprawa dotyczy tego sędziego bezpośrednio,
2) jest małżonkiem strony lub pokrzywdzonego albo ich obrońcy, pełnomocnika lub przedstawiciela ustawowego albo pozostaje we wspólnym pożyciu z jedną z tych osób,
3) jest krewnym lub powinowatym w linii prostej, a w linii bocznej aż do stopnia pomiędzy dziećmi rodzeństwa osób wymienionych w pkt 2 albo jest związany z jedną z tych osób węzłem przysposobienia, opieki lub kurateli,
4) był świadkiem czynu, o który sprawa się toczy, albo w tej samej sprawie był przesłuchany w charakterze świadka lub występował jako biegły,
5) brał udział w sprawie jako prokurator, obrońca, pełnomocnik, przedstawiciel ustawowy strony, albo prowadził postępowanie przygotowawcze,
6) brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia lub wydał zaskarżone zarządzenie,
7) brał udział w wydaniu orzeczenia, które zostało uchylone,
8)
9) brał udział w wydaniu orzeczenia, co do którego wniesiono sprzeciw,
10) prowadził mediację.
§ 2. Powody wyłączenia trwają mimo ustania uzasadniającego je małżeństwa, wspólnego pożycia, przysposobienia, opieki lub kurateli.
§ 3. Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego wnioskiem o wznowienie lub zaskarżonego w trybie kasacji, nie może orzekać co do tego wniosku lub tej kasacji.
Art. 41. § 1. Sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie.
§ 2. Wniosek o wyłączenie sędziego, zgłoszony na podstawie § 1 po rozpoczęciu przewodu sądowego, pozostawia się bez rozpoznania, chyba że przyczyna wyłączenia powstała lub stała się stronie wiadoma dopiero po rozpoczęciu przewodu.
Art. 42. § 1. Wyłączenie następuje na żądanie sędziego, z urzędu albo na wniosek strony.
§ 2. Jeżeli sędzia uznaje, że zachodzi przyczyna wyłączająca go z mocy art. 40, wyłącza się, składając oświadczenie na piśmie do akt, a na jego miejsce wstępuje inny sędzia.
§ 3. Sędzia, co do którego zgłoszono wniosek o wyłączenie na podstawie art. 41, może złożyć do akt stosowne oświadczenie na piśmie i powstrzymuje się od udziału w sprawie; jest jednak obowiązany przedsięwziąć czynności nie cierpiące zwłoki.
§ 4. Poza wypadkiem określonym w § 2 o wyłączeniu orzeka sąd, przed którym toczy się postępowanie; w składzie orzekającym w kwestii wyłączenia nie może brać udziału sędzia, którego dotyczy wyłączenie. W razie niemożności utworzenia takiego składu sądu, w kwestii wyłączenia orzeka sąd wyższego rzędu.
Art. 43. Jeżeli z powodu wyłączenia sędziów rozpoznanie sprawy w danym sądzie jest niemożliwe, sąd wyższego rzędu przekazuje sprawę innemu sądowi równorzędnemu.
Art. 44. Przepisy niniejszego rozdziału stosuje się odpowiednio do ławników.
Poprzedni rozdział: Rozdział 1 Właściwość i skład sądu | Następny rozdział: DZIAŁ III Strony, obrońcy, pełnomocnicy, przedstawiciel społeczny |
Jak pozbyć się niewygodnego sędziego - czyli wyłączenie sędziego w sądzie karnym
Wyłączenie sędziego w sądzie karnym następuje na żądanie sędziego, z urzędu albo na wniosek strony - zależnie od przyczyny, jaka to wyłączenie (...)
Zawieszenie władzy rodzicielskiej 2025 - przesłanki, procedura, skutki
Kompletny przewodnik po zawieszeniu władzy rodzicielskiej: przesłanki, procedura sądowa, skutki prawne i przywrócenie władzy. Aktualne przepisy 2025.
Zmiana terminów przedawnienia roszczeń
Chcąc dochodzić naszych roszczeń zawsze musimy pamiętać o terminach przedawnienia. Jest to istotne, albowiem upływ terminu przedawnienia, może spowodować (...)
Instytucja wyłączenia małżonka od dziedziczenia ustawowego
Zasadą obowiązującą w prawie spadkowym jest powołanie do dziedziczenia na podstawie ustawy żyjącego małżonka spadkodawcy. W tym kontekście pozostawanie (...)
Wyłączenie pracownika lub organu z postępowania administracyjnego
Określenie przesłanek wyłączenia pracownika od udziału w sprawie ma na celu zapewnienie maksymalnej bezstronności ze strony organu administracyjnego, (...)
Jakie postanowienia może zawierać testament?
Testament jest czynnością ściśle sformalizowaną, co oznacza, iż na jego treść mogą składać się jedynie oznaczone, konkretne postanowienia. (...)
Odwołanie i rezygnacja z funkcji członka zarządu
W którym momencie wygasa mandat członka zarządu? Czy zawsze można odwołać członka zarządu? Jaki wpływ na umowę o pracę ma wygaśnięcie (...)
Przedłużenie umowy najmu w sposób dorozumiały
Umowę najmu możemy ? w zależności od potrzeb - zawrzeć zarówno na jakiś określony przedział czasu tj. na czas oznaczony, jak również bezterminowo (...)
Zaspokojenie zwykłych potrzeb rodziny a odpowiedzialność małżonków
Zgodnie z art. 30 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z (...)
Prywatny monitoring w prawie polskim
Kompletny przewodnik po prywatnym monitoringu w Polsce 2025. RODO, kary UODO, odpowiedzialność prawna, praktyczne porady prawne.
W takiej sytuacji miałyby zastosowanie przepisy kodeksu postępowania cywilnego, zgodnie z którymi wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na (...)
Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny (...)
Sędzia może być wyłączony z udziału w sprawie z mocy prawa (na podstawie okoliczności wymienionych w art. 40 §1 kodeksu postępowania karnego) (...)
Przepisy kodeksu postępowania cywilnego precyzyjnie regulują przesłanki wyłączenia sędziego w sprawach cywilnych. Art. 48 kpc mówi o podstawach (...)
Zgodnie z art. 531 kpc, ponowny wniosek o wyłączenie sędziego oparty na tych samych okolicznościach lub wniosek oczywiście bezzasadny podlega (...)
Wniosku o wyłączenie nie trzeba uzasadniać wystarczy samo uprawdopodobnienie. Oczywiście jeśli Pan chciał go uzasadnić to powinien Pan poprosić (...)
Z mocy art. 54 kodeksu postępowania cywilnego przepisy o wyłączenie sędziego stosuje się odpowiednio do wyłączenia ławników. Wniosek o wyłączenie (...)
Z uwagi na nieprecyzyjnie wyrażenie się przez pytającego należy rozważyć dwa aspekty wyłączenia sędziego. Mianowicie w postępowaniu cywilnym (...)
Sprawy z zakresu prawa pracy toczą się na podstawie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Strona nie ma możliwości wystąpienia o zmianę sądu (...)
Zgodnie z art. 41 kpk sędzia ulega wyłączeniu, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do (...)
Informujemy, iż zgodnie z przepisem art. 25 ust. 1 pkt. 1 lit. b ustawy z dnia 4 lutego 1994 roku o prawie autorskim i prawach pokrewnych (tekst jednolity: Dz. U. 2006 r. Nr 90 poz. 631), dalsze rozpowszechnianie artykułów i porad prawnych publikowanych w niniejszym serwisie jest zabronione.